اگر زمان راهنمایی و درس تاریخ را به یاد بیاورید مبحثی تحت عنوان مبادله کالا به کالا که قدیمی‌ترین نوع معاملات بشری بود در ذهنتان پدیدار خواهد شد، تهاتر یا معاملات پایاپای به هر شکل از معاملاتی گفته می‌شود که بین دو یا چند طرف معامله بدون استفاده از پول یا ابزاری مربوط به پول همچون کارت‌های اعتباری انجام شود. در واقع اصل این معاملات بر پایه داد و ستد کالا یا خدمات توسط افراد معامله‌گر بنا شده است.
به گواه آمارهای بسیاری از مؤسسات تحقیقاتی روند استفاده از این سبک معاملات در سالیان اخیر رشد چشمگیری داشته است و حتی امروزه بسیاری از شرکت‌های تجاری و حتی دولت‌ها به استفاده از این نوع معاملات روی آورده‌اند. پس تعجبی ندارد که حتی در بازارهای مالی همچون بورس هم مبادلات پایاپای یا تهاتر در بورس را بشنویم.
معاملاتی که دارای مزایا و محدودیت‌ها و همچنین پیامدهایی است که بسیاری از معامله‌گران را در مورد روی‌آوردن به آن و یا عدم استفاده از این سبک مردد کرده است. اگر شما هم جزو این افراد هستید ادامه این متن می‌تواند در تصمیم‌گیری صحیح بسیار به شما کمک کند.
تهاتر (Barter) چیست؟
فهرست مطالب
پیش از آن که در مورد مزایا محدودیت‌ها و البته پیامدهای مبادله پایاپای یا تهاتر در بورس بگوییم ابتدا لازم است تا کمی بیشتر با مفهوم آن آشنا شویم. اگر هنوز هم درک کاملی از این نوع معاملات بدست نیاوردید کافی است به این مثال توجه کنید. تصور کنید که یک نجار برای مزرعه یک کشاورز حصاری می‌سازد و هزینه آن ۱۰۰۰ دلار برآورد شده اما از آن‌جایی که کشاورز پول نقد کافی ندارد می‌تواند با جلب رضایت نجار به جای آن هزار دلار، معادل آن محصول یا مواد غذایی در اختیار نجار بگذارد.
در واقع در این نوع از معادلات دو طرف معامله به منظور مشخص کردن ارزش نسبی محصولات و خدمات خود به مذاکره نشسته و پس از انجام توافقات آن‌ها را با یکدیگر مبادله می‌نمایند. امروزه حتی مبادلات پایاپای یا Barter نیز دست‌خوش تغییر شده و پیشرفت‌هایی داشته بهعنوان مثال، در روزگار قدیم افراد صرفاً می‌توانستند محصولات کشاورزی، دام، یا خدماتی از جمله نجاری یا خیاطی را مبادله کنند اما امروز به ویژه در بازارهای مالی افراد به منابع بسیار وسیعی دسترسی دارند.
اما مبادلات پایاپای شرکت‌ها در بازارهای مالی همچون بازار بورس ممکن است کمی متفاوت از نمونه‌های عادی باشد. بهعنوان مثال، بسیاری از شرکت‌های کوچک‌تر یا برندهای تازه‌کارتر حقوق تبلیغات در فضاهای تجاری و سوشال مدیا را با یکدیگر مبادله می‌کنند یا در خود شرکت و کارکنان آن ممکن است افراد در ازای خدمات هم‌دیگر طرفین معامله به حساب بیایند. به عنوان مثال، یک شرکت حسابداری در ازای سیم‌کشی دفاتر خود توسط یک برق‌کار گزارش حسابداری برای او در یک بازه زمانی مشخص ارائه دهد.
علاوه‌بر تهاتر در بورس، این معاملات کشورها زمانی که درگیر بدهی‌های بزرگ باشند و توانایی تأمین مالی نیازهای خود را نداشته باشند درگیر این مبادلات پایاپای خواهند شد. در واقع در ازای دریافت کالاهای مورد نیاز کالاهایی از یک کشور صادر شده و بدین ترتیب با مدیریت کسری‌های تجاری می‌تواند نسبت به کاهش بدهی‌های خود اقدام کنند.
معاملات پایاپای در بورس و شرکت‌های تجاری به ویژه در کسب‌وکارهای کوچک به صورت روزافزون در حال افزایش است. مبادلاتی که این برندهای نوپا را قادر خواهد کرد تا علاوه‌بر یافتن مشتری‌های جدید از موجودی استفاده نشده خود راهی برای دسترسی به کالاها و خدمات مورد نیاز پیدا کنند.
مزایای تهاتر در بورس چیست؟
اما چه چیزی باعث شده که معامله پایاپای با گذشت صدها سال کماکان قابلیت اجرایی داشته و حتی در این عصر هم برخی از شرکت‌های تجاری و حتی برخی از کشورها از آن استفاده می‌کنند؛ در واقع سؤال این است که چه مزایایی مبادلات پایاپای یا تهاتر را برای معامله‌گران جذاب کرده است؟
یکی از بزرگترین مزیت‌های این نوع از معاملات این است که افراد می‌توانند به وسیله اقلامی که حتی ممکن است به آن نیاز نداشته باشند و از آن استفاده‌ای هم نکنند، اقلام مورد نیاز خود را به دست آورند. از این رو حتی بسیاری از معامله‌گران می‌توانند پول نقد محدود خود را صرف هزینه‌های ضروری‌تر که از این نوع از معاملات پشتیبانی نمی‌کند نمایند صرف اموری همچون وام مسکن، هزینه‌های پزشکی، قبوض آب و برق و …
حال شما این دو معامله‌گر را دو کشور در نظر بگیرید که به دلایل مختلف از معاملات تجاری دنیا بی‌بهره مانده و به دلیل پشتوانه ارزی کم نمی‌توانند تمامی منابع خود را صرف خرید اقلام مورد نیاز نمایند از این رو می‌توانند با استفاده از تهاتر محصولات خود را با هم مبادله نمایند.
یکی دیگر از مزایای معاملات پایاپای جنبه روانی این نوع از معاملات است که می‌تواند روابط شخصی افراد شرکت‌ها و حتی کشورها را نسبت به یک معامله‌ی معمولی به‌طرز قابل‌توجهی عمیق‌تر کند. همچنین معاملات پایاپای در بورس می‌تواند شرایطی را فراهم کند تا مردم با ایجاد مجموعه‌ها و شبکه‌های تجاری کسب‌وکار خود را بازاریابی نمایند.
به تعادل رسیدن اقتصاد نیز می‌تواند یکی دیگر از مزایای معاملات پایاپای باشد در واقع در سطحی گسترده‌تر همچون تهاتر در بورس این مبادلات می‌تواند به توزیع عادلانه‌تر منابع به وسیله مبادلات آن‌ها منجر شود و به‌مرور با برابری عرضه و تقاضا اقتصادها را یاری کند تا بازارها به یک تعادل مناسب برسند.
پیامدهای مالیاتی تهاتر چیست؟
اما این معامله پایاپای چه پیامدهایی دارد؟ یکی از بزرگترین پیامدهای این سبک از معاملات، بحث مالیاتی آن است. در واقع خدمات درآمد داخلی (IRS) مبادله‌ی کالایی را در واقع نوعی درآمد به حساب می‌آورد و به عنوان درآمد مشمول مالیات با آن برخورد می‌کند. طبق اصول حسابداری نیز کسب‌وکارها و مجموعه‌های تجاری باید ارزش بازار کالا یا خدمات مبادله‌شده خود را تعیین کرده و زمانی که محاسبه دقیق آن‌ها ممکن نباشد به جای ارزش بازار باید از ارزش دفتری آن‌ها استفاده کرده و گزارشاتی را برای محاسبات مالیاتی ارائه دهند.
IRS در مورد انواع مختلف مبادلات پایاپای از مدل‌های سنتی گرفته تا شکل نوین آن در بازارهای مالی همچون تهاتر در بورس را به صورت جداگانه بررسی کرده و قوانینی متفاوت را برای هر کدام وضع کرده است. در حقیقت این مبادلات می‌تواند پیامدهای مالیاتی برای معامله‌گران داشته باشد که بهتر است معامله‌گران پیش‌از انجام هرگونه مبادلات و یا حتی ارائه تعهد با یک متخصص مالیات مشورت نمایند.
به‌طورکلی افراد برای به حداقل رساندن پیامدهای مبادلات Barter ابتدا باید منابع خود را شناسایی، آن را ارزش‌گذاری کرده و در انتها نیازهای خود را مشخص نمایند تا در صورت انجام معاملات با پیامدهای مختلف آن از جمله پیامدهای مالیاتی مواجه نشوند.
محدودیت‌های تهاتر چیست؟
حال وقت آن است که به سراغ محدودیت‌های معامله پایاپای یا تهاتر اشاره کنیم. محدودیت‌هایی که موجب شده این سبک از معاملات اکنون شکل اصلی تجارت نباشد و عملاً در بسیاری از حوزه‌ها شاهد معاملات پایاپای در بورس یا سایر بازارهای مالی نباشیم.
یکی از بزرگترین محدودیت‌های این سبک از معاملات در تهاتر در بورس، کسب‌وکارها و شرکت‌های بزرگ هستند که محصولات و خدمات مازاد دیگر شرکت‌ها عملاً برای آن‌ها جذابیتی نداشته و از طرفی محصولات و خدماتی که به آن نیاز نداشته باشند نیز برایشان وجود ندارد. در واقع شرکت‌های بزرگ به دلیل جنبه‌های کاری گسترده عملاً ممکن است کالاهای شرکتی در یک عرصه برایشان جذابیتی نداشته باشد.
به عنوان مثال، ممکن است اپل برای ساخت نمایشگرهای گوشی‌های آیفون‌اش از کمپانی کره‌ای سامسونگ بهره بگیرد اما سامسونگ برنامه‌ای برای استفاده از امکانات شرکت اپل برای ارتقاء گوشی‌هایش نداشته و تمرکز خود را روی اسپیکرهای تلویزیون‌های هوشمندش قرارداد و مایل به همکاری با برندی مطرح در این عرصه همچون هارمان کاردان بوده و از این رو معاملات پایاپای یا تهاتر سامسونگ و اپل نمی‌تواند نیازهای شرکت سامسونگ را برآورده کرده و از این رو محدودیت‌هایی برای انجام آن به وجود می‌آید.
همچنین برخی از مشاغل اساساً ممکن است ارتباط مستقیمی با مشتریان نداشته و کالاها و خدمات خود را به واسطه مبادلات تجاری بر پایه عضویت در سیستم‌های پولی بین‌المللی انجام دهند.
سخن پایانی
در پایان باید چنین گفت که معاملات پایاپای یا تهاتر در بورس و یا سایر بازارهای مالی سبک قدیمی از معاملات است که مزایا و محدودیت‌های خود را دارد؛ مزایایی که باعث شده بسیاری از شرکت‌ها و مجموعه‌ها که توانایی خرید اقلام مورد نیازشان را ندارند با استفاده از محصولات و خدمات خود آن‌ها را بدست آورند و بدین ترتیب به فعالیت‌های تجاری خود ادامه دهند.
اما وجود محدودیت‌های مختلف و پیامدهای مالی و مالیاتی که برای کسب‌وکارها و بازارهای مالی به‌همراه دارد عملاً انجام این سبک معاملات برای شرکت‌های بزرگ و حتی بسیاری از مجموعه‌های کوچک چندان جذاب نبوده و نمی‌توان بهعنوان یک استراتژی همیشگی بر روی آن حساب کرد هرچند که در مواقع ضروری و بحرانی برای معامله‌گران می‌تواند به منزله یک راه نجات باشد!
برای یادگیری “مقدمات بورس” مسیر زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:
