موضوع کنترل احساسات در فارکس برای معامله‌گران اهمیت بسیاری دارد، به‌خصوص معامله‌گران مبتدی که به تازگی وارد این بازار شده‌اند. اگرچه ممکن است بیشتر تریدرهای مبتدی یا حتی تریدرهای باتجربه این بازار بزرگ نیز بر این عقیده باشند که کنترل احساسات هنگام معامله در فارکس به دانش، مهارت و استراتژی‌های معاملاتی شما بستگی دارد، اما در حقیقت گاهی حتی باتجربه‌ترین تریدرها هم درگیر هیجانات احساسی می‌شوند و نمی‌توانند عملکرد قابل قبولی در معاملات خود داشته باشند. بنابراین در ادامه به صورت مفصل موضوع کنترل احساسات در فارکس را مورد بررسی قرار می‌دهیم تا ببینیم چطور می‌توانیم با کنترل کردن احساسات هیجانی خود در حین معامله، موفقیت بیشتری را در فارکس بدست بیاوریم. اگر شما نیز فکر می‌کنید که احساسات مانع موفقیت شما در فارکس یا دیگر بازارهای مالی هستند، با ما همراه باشید.
چرا کنترل احساسات در فارکس اهمیت دارد؟
فارکس «Forex» بزرگ‌ترین بازار مالی جهان است که تمام ارزهای رایج جهان در آن معامله می‌شوند. حجم روزانه معاملات این بازار به بالای چند تریلیون دلار می‌رسد و میلیون‌ها نفر از سراسر جهان به صورت آنلاین در آن به معامله می‌پردازند. با توجه به حجم بزرگ معاملات این بازار، طبیعی است که بیشترین احساسات هیجانی بر روی تریدرهای این بازار تأثیر بگذارد. بنابراین اگر یاد بگیریم احساسات خود را در بازار بزرگی چون فارکس کنترل کنیم، غلبه بر احساسات در دیگر بازارهای مالی نیز با موفقیت همراه خواهد بود. اگرچه معامله‌گران از روی تحلیل‌های تکنیکال و فاندامنتال خود، دست به باز کردن پوزیشن‌های معاملاتی در فارکس می‌زنند، اما هیچ تحلیلی را نمی‌توان به‌صورت قطعی و تضمینی انجام داد. به همین خاطر گاهاً حتی در صورت داشتن تحلیل‌های مناسب از بازار هم، برخی از احساسات مانند طمع بر شخصیت تریدر حاکم می‌شوند و عملکرد وی را دچار خلل می‌کنند. به همین خاطر موضوع مدیریت احساسات در فارکس اهمیت زیادی دارد.
البته موضوع فقط کنترل احساسات نیست، چراکه یک تریدر حرفه‌ای باید بتواند بر افکار درونی خود نیز تسلط کامل داشته باشد. در ادامه به شما خواهیم گفت که یک تریدر حرفه‌ای باید چگونه با افکار و احساسات خود در حین معامله کنار بیاید.
چرا احساسات بر روند معاملات ما در فارکس تأثیر می‌گذارند؟
ریشه تمام تصمیمات ما در دوران کودکی‌مان قرار دارد؛ بنابراین وقتی درگیر احساسات می‌شویم، معمولاً این امر به‌صورت ناخودآگاه در ما رخ می‌دهد. به طوری که در شرایط خاص، همان رفتاری را از خود نشان می‌دهیم که در دوران کودکی برای شرایط مشابه از خود بروز می‌دادیم. بنابراین گاهی تریدرها بدون این که بر رفتار و عملکرد خود آگاه باشند، از احساسات مختلف تأثیر می‌پذیرند. برای مثال، کسی که هرگز در زندگی تشویق نشده، زیان دیدن در معاملات فارکس خود را یک مشکل شخصی قلمداد می‌کند و خود را مقصر شرایط حاکم می‌داند. این در حالی است که در بازار فارکس هیچ امر قطعی وجود ندارد و هرکسی ممکن است در آن دچار زیان هم شود.
متأسفانه آمارها نشان می‌دهد که حدود ۹۵٪ از افرادی که وارد فارکس می‌شوند، پس از اینکه مبلغ زیادی را در این بازار از دست می‌دهند، آن را ترک می‌کنند. این آمارها نشان می‌دهد که علاوه بر نبود دانش کافی برای معامله در فارکس، احساساتی چون ترس، ناامیدی و انزجار بر تریدرها غالب می‌شود و سبب می‌شود آن‌ها ضمن از دست دادن سرمایه خود در فارکس، از تلاش دوباره ناامید شده و این بازار را ترک کنند. بنابراین تأثیر احساسات بر افراد در حین معامله، یک امر طبیعی است و برای همه رخ می‌دهد و ریشه در شخصیت، باورها و تمام خصوصیات شخصی یک فرد دارد. هر معامله‌گر در فارکس احساسات خاصی را تجربه می‌کند، اما نکته مهم این است که تقریباً همه‌ی افراد یک سری از احساسات را به صورت غالب در معاملات خود تجربه می‌کنند که نمی‌گذارد عملکرد معقولی داشته باشند.
چرای هیجانات احساسی در حین معامله شدت می‌گیرند؟
در بازارهای مالی بزرگی چون فارکس، معامله‌گران سرمایه‌های واقعی خود را به میدان می‌آورند تا با آن معامله کرده و از حاصل معامله خود سود ببرند. در واقع، همه‌ی افراد با نیت کسب سود به فارکس ورود می‌کنند، پس طبیعی است وقتی کسی پس از باز کردن پوزیشن معاملاتی خود، معامله‌ی خود را رو به زیان می‌بیند، دچار احساساتی چون دلهره، ترس، اضطراب و … شود. این موضوع مانند بالا رفتن ضربان قلب در حین دویدن می‌ماند؛ وقتی ما انرژی زیادی را مصرف می‌کنیم، قلب ما برای جبران آن و برای اینکه بتواند اکسیژن لازم برای اندام‌های ما را فراهم کند، سرعت خود را برای پمپاژ خون بالاتر می‌برد. وقتی روند معامله ما خلاف انتظارمان حرکت می‌کند، پس این واکنش طبیعی بدن است که ما را دچار استرس کند تا در شرایط بحرانی، توان تصمیم‌گیری داشته باشیم!
باید در نظر داشته باشیم که درد از دست رفتن سرمایه برای بیشتر افراد، کمتر از درد مرگ نیست و طبیعی است وقتی کسی متوجه می‌شود که سرمایه‌اش در خطر است، حساب کار از دستش خارج شده و به‌صورت هیجانی دست به اعمال متفاوتی بزند.
آیا باید احساسات را در حین معامله سرکوب کرد؟
انسان‌ها احساسات متفاوتی دارند که می‌توان گفت همه‌ی آن‌ها در جای خود مفید هستند. حتی احساس ترس و اضطراب هم در جای خود می‌تواند برای انسان کمک کننده باشد. البته به شرطی که انسان بتواند تمام احساسات خود را به شیوه مناسبی مدیریت کند. کنترل احساسات در معاملات فارکس به معنی سرکوب احساسات نیست، بلکه صرفاً به معنی کنترل آن‌هاست تا تریدر بتواند استفاده‌ی مفیدی از آن احساسات داشته باشد، نه اینکه هیجانی شود و رفتارهای مخربی را به انجام برساند که موجب زیان برای وی شود. شاید برای‌تان جالب باشد بدانید که کنترل احساسات در معاملات فارکس اگر به درستی انجام شود، موجبات رشد و موفقیت تریدر را فراهم خواهد ساخت. این تنها مدیریت نکردن احساسات و لجام گسیختگی آن‌هاست که می‌تواند به ضرر افراد در فارکس باشد!
در ادامه راهکارهایی را به شما خواهیم گفت تا به کمک آن‌ها بتوانید احساسات خود را در حین معامله به درستی کنترل و مدیریت کنید تا احساسات هیجانی به عملکرد شما در فارکس آسیب نزند. همچنین روانشناسی معاملات فارکس را مورد بحث قرار خواهیم داد.
روانشناسی معاملات فارکس چه می‌گوید؟
از نظر روانشناسی وقتی افراد دفعه‌ی اول در یک معامله سود می‌کنند، برای دفعات بعدی با هیجان بیشتری به سمت معامله می‌روند و با علاقه بیشتری آن را انجام می‌دهند، حتی اگر اینبار با ضرر روبه‌رو شوند. مسئول دادن این حس خوب پس از معامله اول بر عهده‌ی بخش «Ventromedial Prefrontal Cortex» ذهن است. از همین موضوع در شرط‌بندی‌ها سوءاستفاده می‌شود و برخی از حرفه‌ای‌ها برای علاقه‌مند کردن تازه‌واردها به شرط‌بندی، ابتدا اجازه می‌دهند تا آن‌ها در شرط‌بندی‌های اولیه و کوچک ببرند، آن‌گاه با فعال شدن این بخش از مغزشان، آن‌ها را وارد شرط‌بندی‌های بزرگ با مبالغ بیشتر می‌کنند و سپس آن‌ها را شکست می‌دهند. همین امر در بازارهای مالی چون بورس و فارکس هم اتفاق می‌اُفتد و افراد پس از بدست آوردن اولین سودهای خود، با هیجان و شتاب به سمت معاملات بزرگتر می‌روند تا همان حس لذت را دوباره تجربه کنند.
تمام این اتفاقات در حالی می‌اُفتد که معامله‌گر نباید تحت تأثیر معاملات قبلی خودِ، دست به معامله جدید بزند؛ بلکه باید صرفاً پس از تحلیل و بررسی به معامله بپردازد. حتی اگر معامله قبلی یک فرد با سود زیادی همراه بوده، باز هم فرد نباید تحت تأثیر آن سود باشد و معامله دیگرش را با شتاب و هیجان باز کند. پس روانشناسی معاملات فارکس بر رفتار آگاهانه تأکید دارد تا افراد بتوانند با شناخت رفتارهای خود، آن‌ها را کنترل کنند. در ادامه به جنبه‌های دیگری از این روانشناسی نیز اشاره خواهیم داشت.
اشتیاق به سود یا ترس از ضرر؟
یک مورد دیگر در روانشناسی معاملات فارکس وجود دارد که بیان می‌کند:
«ترس افراد از ضرر کردن، بیشتر از اشتیاق آن‌ها به سود بردن از بازار است!»
البته با توجه به این مسئله، طبیعتاً میزان تحمل افراد برای ضرر نیز بیشتر از صبوری آن‌ها برای کسب سود بیشتر از بازار است. به همین خاطر افراد وقتی از معاملات خود سود می‌بینند، در اسرع وقت آن معامله را می‌بندند، اما اگر معامله وارد زیان می‌شود، آن معامله را تا مدت‌ها حفظ می‌کنند به امید این که روند معامله آن‌ها به صعود برگردد که اغلب هم چنین نمی‌شود و معامله بیشتر از قبل دچار زیان می‌شود. این در حالی است که رفتار یک معامله‌گر حرفه‌ای باید دقیقاً برعکس باشد، یعنی در زیان دیدن کم تحمل و در سود گرفتن از بازار صبور باشد. اما متأسفانه تنها عده قلیلی از تریدرهای فارکس این اصل را رعایت می‌کنند و همان افراد قلیل هم از این بازار سودهای کلان می‌گیرند!
اگر شما یکی از تریدرهای فارکس هستید یا به تازگی می‌خواهید وارد این بازار شوید، حتماً اصل فوق را به درستی پیش ببرید تا بتوانید یکی از برندگان فارکس باشید. اگرچه گفتن این جمله که «در کسب سود صبور و در زیان عجول باشید!» در بیان راحت است، اما عمل به آن در حین معاملات کار سختی است. بهرحال اگر بتوانید به آن پایبند باشید، حتماً به نفع شما خواهد بود!
۶ راهکار برای کنترل احساسات در فارکس
برای کنترل احساسات در فارکس، راه‌حل‌های زیادی وجود دارد، اما در این جا صرفاً به ساده‌ترین آن‌ها اشاره خواهیم کرد، چراکه راه‌حل‌های ساده کاربردی‌تر از راه‌حل‌های پیچیده هستند و افراد بهتر می‌توانند به آن‌ها عمل کنند. همچنین لازم به ذکر است که گاهی ساده بودن این راهکارها افراد را فریب می‌دهد، اما باید بدانید که گاهی رفتارهای ساده و کوچک می‌توانند در درازمدت نتایج شگفت‌انگیزی را به همراه داشته باشند. راه‌حل‌های کنترل احساسات در فارکس به قرار زیر هستند:
- روند معاملات را بپذیرید
بازارهای مالی مکان‌هایی هستند که در آن‌ها هم برد وجود دارد و هم باخت. وقتی بتوانیم برد و باخت بازار را بپذیریم و کاملاً آن را درک کنیم، دیگر از زیان وحشت نخواهیم داشت. آن‌گاه می‌توانیم تا حد زیادی بر احساس ترس و اضطراب خود غلبه کنیم. اگرچه معامله‌گران متعدد ادعا می‌کنند که برد و باخت بازار را پذیرفته‌اند، اما پای عمل که به میان می‌آید، از ضرر کردن بشدت هراس دارند. این دسته از معامله‌گران خود را فریب می‌دهند و در حقیقت روند معاملات را نپذیرفته‌اند. پس اگر شما هم از زیان دیدن فراری هستید، بدانید که باید بیشتر روی پذیرش خود کار کنید؛ تنها در این صورت است که می‌توانید آرام باشید!
- خود را سرزنش نکنید
فارکس یک بازار جهانی است و ما کوچک‌ترین نقشی در روند آن نداریم. پس وقتی خود را بخاطر چیزهایی سرزنش می‌کنیم که کنترل آن‌ها در دست ما قرار ندارد، طبیعی است که کنترل احساسات در فارکس برای ما ممکن نخواهد بود!
با خودتان قرار بگذارید که هرگز – حتی در بدترین شرایط معاملاتی – هم خود را سرزنش نکنید، چراکه سرزنش فقط احساس گناه را در شما بیدار می‌کند و نمی‌گذارد از روند طبیعی معاملات خود در فارکس لذت ببرید. همچنین نتایج حقیقی فارکس را زمان نشان می‌دهد، نه برد و باخت‌های کوچک روزانه!
- استراحت کنید
برای هر مشکلی که در جهان وجود دارد، راه‌حلی هم موجود است، بنابراین وقتی خسته و کوفته هستیم و دیگر توان انجام کاری را نداریم، باید به سراغ راه‌حل آن برویم و استراحت کنیم تا دوباره شارژ شویم و به میدان برگردیم. شاید برای‌تان جالب باشد بدانید که حتی قلب انسان نیز در هر تپش خود، درصدی از ثانیه را استراحت می‌کند!!
بنابراین استراحت را در برنامه‌ی همیشگی خود بگنجانید تا ذهن شما ظرفیت اتفاقات بازار فارکس را داشته باشد و در نهایت موجب کنترل هیجان در فارکس شود. برای استراحت می‌توانید یک چای یا قهوه گرم بنوشید، به پیاده‌رویی یا کوهنوردی بروید، خرید کنید، با بچه‌هایتان بازی کنید، بخوابید یا هر کار دیگه‌ای را انجام دهید که سبب می‌شود انرژی تازه‌ای را در درون خود بیابید. وقتی استراحت را از خود سلب کنید، در حق خودتان ظلم کرده‌اید، پس طبیعی است که نتوانید کنترل هیجان در فارکس را جدی بگیرید و عملکرد خوبی را به نمایش بگذارید!
- نسبت به رفتارهای احساسی خود آگاه شوید
همان‌طور که قبلاً هم اشاره کردیم، آگاهی از احساسات خود، نقش مهمی در کنترل احساسات در فارکس دارد. در واقع اگر شما به رفتارهای ناخودآگاهی که از خود بروز می‌دهید، آگاهی پیدا کنید، بسیار راحت‌تر می‌توانید آن‌ها را کنترل کنید. وقتی بدانید که با نزولی شدن روند معامله مضطرب می‌شوید، می‌توانید با دست گذاشتن روی قلب، پذیرش بازار، نوشین آب یا حتی با صحبت کردن با خود می‌توانید این اضطراب را از بین ببرید. شناخت نواقص و هیجانات در خود به مدیریت آن‌ها خواهد انجامید. همچنین با توجه به این مسئله می‌توانید از احساسات خود به‌صورت مثبت بهره‌برداری کنید و برای داشتن عملکرد بهتر از احساسات خود کمک بگیرید. احساساتی مانند امید، اشتیاق و اطمینان می‌توانند برای ما بسیار کمک کننده باشند!
- برای خود برنامه‌ی سود و زیان داشته باشید
مقدار سود و زیان خود در معاملات را تعیین کنید و به آن‌ها پایبند باشید. منکر این قضیه نیستیم که هیجان معامله در بازاری چون فارکس، گاهاً قرارها و برنامه‌هایی که برای خود گذاشته‌ایم را از یادمان می‌برند، اما تریدری می‌تواند در این بازار موفق شود که برنامه‌های خود را در هر شرایطی از یاد نبرد و به آن‌ها عمل کند. در این‌صورت دیگر تکلیف شما برای سود بردن و زیان دیدن مشخص است و نیازی به کنترل هیجان در فارکس هم نخواهد بود. چراکه وقتی تکلیف‌تان با خودتان روشن باشد، اصلاً هیجان غیرقابل کنترلی شما را تهدید نمی‌کند!
- از روی حرص و طمع معامله نکنید
اگر با هدف کسب ثروت‌های یک شبه به فارکس ورود کرده‌اید، بهتر است هرچه زودتر هدف خود را تغییر داده و آن را اصلاح کنید؛ فارکس قمار نیست که ثروت‌های سریع و زیاد به شما ببخشد، بلکه فارکس یک بازار مالی بزرگ است که ساز و کار منطقی خودش را دارد. شاید از دیدن این جملات تعجب کنید، اما ترجیح می‌دهیم تا با شما روراست باشیم و رک بگوییم که فارکس را با مکان‌های دیگر اشتباه نگیرید تا بتوانید سودهای منطقی از آن کسب کنید. پس به‌جای حرص و طمع، دانش مالی خود را ارتقا دهید و با فراگیری استراتژی‌های معاملاتی بهتر، امکان کسب سود خود از معاملات را بالاتر ببرید. حرص و طمع می‌توانند شما را به وادی نابودی بکشانند، پس هرگاه متوجه این دو حس در خود شدید، چشم از نمودارها بردارید و چند نفس عمیق بکشید تا به خود بیایید!
سایر احساسات آسیب زننده در فارکس
قطعاً به جز راه‌حل‌هایی که عنوان کردیم، صدها راهکار دیگر برای کنترل احساسات در فارکس و کنترل احساسات هنگام معامله در دیگر بازارها هم وجود دارد که می‌توان روی همه‌ی آن‌ها حساب کرد. اما به غیر از ترس، حرص و طمع، احساسات دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند ما را در فارکس با عملکردهای هیجانی روبه‌رو کنند. از جمله این احساسات می‌توان به «تعصب»، «اعتماد به نفس کاذب»، «افکار منفی» و … اشاره کرد. اما اگر شما بتوانید راه‌حل‌های فوق را به مرحله‌ی اجرا درآورید، هرگونه احساسات آسیب زننده می‌توانند تحت تسلط شما قرار بگیرند و مدیریت شوند.
پس به‌جای تمرکز روی احساسات لجام گسیخته‌ی خود، به فکر عملی کردن راه‌حل‌ها باشید تا بتوانید به مرور زمان عملکرد خود را بهبود ببخشید و به یک تریدر موفق تبدیل شوید. وقتی نمی‌توان به فکر کسب ثروت یک شبه در فارکس بود، پس قطعاً نمی‌توان به متحول شدن یک شبه در این بازار هم فکر کرد. ممکن است کنترل احساسات شما در فارکس به مدت زمان زیادی نیاز داشته باشد، اما همینکه در مسیر آن قدم بردارید، شاهد بهبود عملکرد خود خواهید بود.
سخن نهایی
موضوع کنترل احساسات در فارکس، یک بحث کاربردی برای افرادی است که می‌خواهند ضمن ارتقا بازدهی خود در فارکس، از مسیر معاملات هم لذت ببرند. شاید برای خیلی‌ها مسخره به نظر برسد، اما همه‌چیز در سود کردن خلاصه نمی‌شود. گاهی وقتی یک تریدر می‌بیند که می‌تواند به‌صورت کامل بر کنترل احساسات در فارکس تسلط داشته باشد و با استفاده از استراتژی‌های جدید، معاملات بهتری را باز کند، از عملکرد خود احساس رضایت و لذت می‌کند. یادتان باشد که هرچقدر با خودتان بد باشید و همه‌چیز را در سود کردن خلاصه کنید، بیشتر به باخت نزدیک می‌شوید.
آموزش بازار فارکس در ایران
مجموعه دلفین وست یکی از بزرگ‌ترین مرجع‌های آموزش سرمایه گذاری است که تحت قوانین جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌نماید. مطلب فوق صرفاً به منظور آشنایی بیشتر مخاطبان با این بازار مالی است و مسئولیت استفاده از محتویات این مقاله، کاملاً بر عهده خود خوانندگان است.
برای یادگیری “آموزش سرمایه گذاری در فارکس” مسیر زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:
