قبل از ظهور ارزهای دیجیتال، همه اطلاعات مالی افراد تحت نظارت سیستم‌های بانکی و دولتی قرار داشت. می‌توان گفت که همه‌چیز حالت کاملاً «متمرکز» داشت. احتمالاً خود شما بارها از دست این سیستم متمرکز کلافه شده‌اید و آرزو می‌کردید که بتوانید اطلاعات شخصی هویتی و مالی خود را محرمانه نگه‌دارید. خوشبختانه با ظهور ارزهای دیجیتال در سال ۲۰۰۸، به تدریج مفاهیم «غیرمتمرکز» یا «تمرکزگریز» در تبادلات مالی مورد توجه قرار گرفتند. با ترویج مفاهیمی چون دیفای (DeFi)، صرافی‌های غیرمتمرکز (Dex) و بسیاری از مفاهیم دیگر که حکایت از ساختاری نامتمرکز داشتند، رؤیای حفظ حریم خصوصی را به معنای واقعی برای انسان به عمل آوردند. ما اینجا هستیم تا به‌صورت مفصل این مفاهیم را باز کرده و مورد بررسی قرار دهیم. اما محوریت اصلی بحث ما روی مفهوم Dex قرار خواهد داشت. اگر شما نیز کنجکاو هستید تا بیشتر درباره صرافی غیرمتمرکز دکس بدانید، با ما همراه شوید.
صرافی غیرمتمرکز یا DEX چیست؟
فهرست مطالب
صرافی غیرمتمرکز «Decentrilized exchange» که به اختصار به آن «DEX» گفته می‌شود، به صرافی آنلاینی گفته می‌شود که برای مدیریت دارایی کاربران به هیچ سیستم مرکزی متصل نیست. یعنی برای فعالیت در بستر صرافی Dex نیازی به احراز هویت توسط کاربران وجود ندارد. بلکه کاربران می‌توانند به‌صورت کاملاً ناشناس بر بستر صرافی‌های Dex به انجام تراکنش‌های مالی خود بپردازند. صرافی غیرمتمرکز را می‌توان یکی از مهم‌ترین دستاوردهای جنبش دیفای «DeFi» در نظر گرفت. همچنین صرافی‌های غیرمتمرکز امکان تجارت همتا به همتا (P2P) ارزهای دیجیتال را برای کاربران فراهم می‌کنند. در ادامه به شما خواهیم گفت که منظور از جنبش دیفای و معاملات یا تجارت همتا به همتا چیست.
جنبش یا انقلاب دیفای (DeFi) به چه معناست؟
مفهوم دیفای، مخفف عبارت «Decentralized Finance» به معنی «امور مالی غیرمتمرکز» است که به اختصار «DeFi» نامیده می‌شود. دیفای از فناوری بلاک‌چین برای مدیریت نامتمرکز مالی الهام گرفته است. بلاک‌چین «Blockchain» فناوری ارائه و توسعه ارزهای دیجیتال «Digital Currency» است. در واقع، بلاک‌چین مجموعه‌ای به هم پیوسته از بلوک‌های داده‌ای است. اطلاعاتی که وارد زنجیره بلاک‌چین می‌شوند، غیرقابل دستکاری هستند. اما مهم‌تر از آن این است که تمام افراد، کاربران یا نودهایی که در این شبکه حضور دارند، می‌توانند به محتوای آن دسترسی داشته باشند. هیچ حکومت یا سیستم مرکزی نمی‌تواند بر بلاک‌چین کنترل یا نظارت داشته باشد. دیفای با تکیه بر این فناوری در فکر این است که بتواند کلیه امور مالی را به شکل غیرمتمرکز دربیاورد. یکی از مهم‌ترین ابعاد دیفای، صرافی‌های غیرمتمرکز هستند. بنابراین می‌توان صرافی غیرمتمرکز یا Dex را زیرمجموعه‌ای از دیفای در نظر گرفت.
معاملات همتا به همتا (P2P) به چه معاملاتی گفته می‌شود؟
همتا به همتا «Peer to Peer» به بازاری اطلاق می‌شود که خریداران و فروشندگان ارزهای دیجیتال را به هم مرتبط یا متصل می‌کند. به این معنی که کاربران می‌توانند از طریق آن، کنترل کلیدهای خصوصی «Private Key» کیف پول رمزارزی خود را برای مبادلات کریپتوکارنسی‌ها حفظ کنند. کلید خصوصی نوعی رمزگذاری پیشرفته است که کاربران را قادر می‌سازد به ارزهای دیجیتال خود دسترسی داشته باشند. کاربران می‌توانند بلافاصله پس از ورود به DEX با کلید خصوصی خود به موجودی ارزهای دیجیتال خود دسترسی پیدا کنند. ایشان نیازی به ارائه اطلاعات شخصی مانند نام، ایمیل و آدرس ندارند. این مفهوم برای افرادی که روی حفظ اطلاعات حریم شخصی خود حساسیت دارند، بسیار عالی عمل می‌کند.
صرافی غیرمتمزکز Dex در برابر صرافی متمرکز Cex
دیفای در برابر سیفای «Centralized Finance» یعنی «امور مالی متمرکز» که به اختصار به آن «CeFi» گفته می‌شود، قرار می‌گیرد. سیفای را می‌توان همان سیستم متمرکز مبتنی بر بانک در نظر گرفت. صرافی‌های متمرکزی که برای پوشش دادن امور مالی و تراکنش‌های کاربران، به احراز هویت کاربران نیاز دارند، به عنوان صرافی‌های متمرکز یا «Centralized exchange» شناخته می‌شوند که به آن‌ها «Cex» گفته می‌شود. در واقع، کلیه فعالیت‌های متمرکز مانند عملکرد صرافی‌های متمرکز، تحت مفهوم سیفای فعالیت می‌کنند. اما فعالیت صرافی‌های غیرمتمرکز در گروه فعالیت‌های نامتمرکز یا دیفای قرار می‌گیرد. تا به امروز، صرافی‌های متمرکز بیشترین حجم تراکنش‌های رمزارزی را به خود اختصاص داده‌اند. از جمله مشهورترین و بهترین صرافی‌های متمرکز می‌توان صرافی بایننس «Binance»، کوین‌بیس «Coinbase»، کوکوین «Kucoin» و کراکن «Kraken» را نام برد.
تفاوت‌های صرافی متمرکز و غیرمتمرکز
وجوه تفاوت بسیاری در بین صرافی‌های Dex و Cex وجود دارد. در قسمت قبل، تا حدی به این تفاوت‌ها اشاره کردیم، اما اگر بخواهیم تمام این تفاوت‌ها را در یک قاب دسته‌بندی کنیم، جدول زیر مورد توجه قرار می‌گیرد:
| ردیف | وجه تفاوت | صرافی متمرکز (Cex) | صرافی غیرمتمرکز (Dex) |
| ۱ | کنترل | کنترل در دست صرافی | کنترل در دست کاربران |
| ۲ | امنیت | امنیت سایبری اندک | امنیت سایبری بالا |
| ۳ | احراز هویت | نیاز شدید به احراز هویت | بدون نیاز به احراز هویت |
| ۴ | قوانین | دارای قوانین داخلی مشخص | بدون قوانین |
| ۵ | مجوز | نیاز به مجوز برای راه‌اندازی | بدون نیاز به مجوز برای راه‌اندازی |
| ۶ | حجم نقدینگی | حجم نقدینگی بالا | حجم نقدینگی پایین |
| ۷ | حجم معاملات | حجم معاملات بالا | حجم معاملات پایین |
| ۸ | سرعت تراکنش | سرعت تراکنش بسیار بالا | سرعت تراکنش متوسط و گاهاً اندک |
| ۹ | محبوبیت | محبوبیت بالا در نزد کاربران | محبوبیت پایین در نزد کاربران |
| ۱۰ | سرویس‌ها | ارائه سرویس‌ها و قابلیت‌های متنوع | ارائه سرویس‌ها و قابلیت‌های اندک |
| ۱۱ | نوع استفاده | استفاده آسان با حداقل دانش | نیاز به دانش خاص برای استفاده |
| ۱۲ | اتصال | اتصال کاربران به سرور مرکزی صرافی | اتصال همتا به همتا کاربران |
| ۱۳ | محدودیت استفاده | محدودیت استفاده برای کشورهای تحریم | بدون محدودیت |
| ۱۴ | بازیابی رمز | بازیابی آسان در صورت فراموشی رمز عبور | عدم دسترسی به حساب کاربری در صورت از دست دادن عبارت بازیابی |
انواع صرافی غیرمتمرکز Dex
به‌صورت کلی سه نوع اصلی از صرافی‌های غیرمتمرکز وجود دارد. همه آن‌ها به کاربران اجازه می‌دهند تا از طریق قراردادهای هوشمند، مستقیماً با یکدیگر تجارت کنند. این سه نوع صرافی دارای ویژگی‌های زیر هستند:
-
کتاب سفارشات «Order book DEXs»
صرافی‌های مبتنی بر دفتر سفارش یا کتاب‌های سفارش، سوابق تمام سفارش‌های باز برای خریدوفروش دارایی‌ها را برای جفت دارایی‌های خاص جمع‌آوری می‌کنند. سفارش‌های خرید نشان دهنده‌ی این است که یک معامله‌گر مایل به خرید یا پیشنهاد برای یک دارایی با قیمتی خاص است. در حالی که سفارش‌های فروش نشان دهنده‌ی این هستند که یک معامله‌گر آماده است تا قیمت خاصی را برای دارایی موردنظر خود درخواست کند. اختلاف بین این قیمت‌ها، عمق دفتر سفارش و قیمت بازار را تعیین می‌کند. ارائه معاملات اهرمی در این صرافی‌ها، به کاربران اجازه می‌دهد تا وجوه خود را به سایر معامله‌گران قرض دهند. ذکر این نکته ضروری است که صرافی‌های کتاب سفارش، اغلب از مشکلات نقدینگی رنج می‌برند. از آنجایی که آن‌ها به نوعی با صرافی‌های متمرکز رقابت می‌کنند، به دلیل آنچه که برای انجام تراکنش‌های زنجیره‌ای پرداخت می‌شود، هزینه‌های اضافی متحمل می‌شوند.
-
تجمیع کنندگان «DEX aggregators»
صرافی‌های غیرمتمرکز مبتنی بر شیوه تجمیع کنندگان DEX از چندین پروتکل و مکانیسم مختلف برای حل مشکلات مرتبط با نقدینگی استفاده می‌کنند. این پلتفرم‌ها اساساً نقدینگی را از چندین DEX جمع‌آوری می‌کنند تا لغزش در سفارش‌های بزرگ را به حداقل برسانند، کارمزد سوآپ و قیمت توکن را بهینه کنند و بهترین قیمت ممکن را در کوتاه‌ترین زمان ممکن به معامله‌گران ارائه دهند. دو هدف مهم تجمیع کنندگان، «محافظت از کاربران در برابر اثر قیمت‌گذاری» و «کاهش احتمال تراکنش‌های ناموفق» است. برخی از تجمیع‌کنندگان DEX نیز از نقدینگی پلتفرم‌های متمرکز استفاده می‌کنند تا تجربه بهتری را به کاربران ارائه دهند.
-
بازارسازان خودکار «AMMs»
صرافی‌های غیرمتمرکز مبتنی بر بازارسازان خودکار یا «Automated market makers» که به اختصار به آن «AMMs» گفته می‌شود، سیستمی است که بر قراردادهای هوشمند متکی بوده و برای حل مشکل نقدینگی ایجاد شده است. طراحی این صرافی‌ها تا حدی از نوشته‌های ویتالیک بوترین «Vitalik Buterin»، بنیان‌گذار اصلی پروژه اتریوم در مورد صرافی‌های غیرمتمرکز الهام گرفته شده. این طرح، نحوه انجام معاملات در بلاک‌چین با استفاده از قراردادهای دارای توکن را توصیف می‌کند. این نوع صرافی‌های غیرمتمرکز، اطلاعات خود را از اوراکل‌های بلاک‌چین «Blockchain Oracles» (سایر صرافی‌ها و پلتفرم‌ها) برای تعیین قیمت دارایی‌های معامله شده، دریافت می‌کنند و کلاً دفتر سفارشات در آن حذف شده است. قراردادهای هوشمند این صرافی‌ها، به‌جای تطبیق سفارش‌های خرید و فروش، از مجموعه دارایی‌های از پیش تأمین‌شده به نام استخر نقدینگی «Liquidity Pool» استفاده می‌کند. این استخرها نیز توسط کاربران دیگر تأمین می‌شوند.
شاید درک سه حالت فوق از هم کار دشواری باشد. بهرحال در ادامه به معرفی برخی از صرافی‌های غیرمتمرکز مطرح می‌پردازیم. به احتمال زیاد شما می‌توانید سه حالت فوق را تا حدی در آن‌ها تشخیص دهید.
بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز کدامند؟
صرافی‌های غیرمتمرکز Dex پس از صرافی‌های متمرکز مورد توجه قرار گرفتند. هر روز افراد از سمت صرافی‌های متمرکز به سمت صرافی‌های غیرمتمرکز گرایش پیدا می‌کنند. در این بین، افرادی که روی حفظ اطلاعات حریم خصوصی خود حساسیت چندانی ندارند، برای بهره‌گیری از گزینه‌های بیشتر، همچنان از صرافی‌های متمرکز بهره می‌گیرند. احتمالاً شما نیز در حال حاضر، در یکی یا چند مورد از صرافی‌های متمرکز حساب کاربری فعالی دارید. اما اگر شما نیز می‌خواهید صرافی خود را به Dex تغییر دهید، می‌توانید صرافی‌های غیرمتمرکز مشهور زیر را دنبال نمایید:
-
صرافی یونی‌سوآپ «UniSwap»
صرافی غیرمتمرکز یونی‌سوآپ، یکی از صرافی‌های رمزارزی است که بر پایه شبکه اتریوم ایجاد شده است. این صرافی در ۲ نوامبر سال ۲۰۱۸ راه‌اندازی و شروع به کار کرد. یونی‌سوآپ خود را به عنوان یک رابط برای قراردادهای هوشمند جهت مبادله توکن‌های شبکه اتریوم «ERC-20» توصیف و معرفی می‌کند. حجم معاملات یونی‌سوآپ، روز به روز در حال افزایش است. این صرافی دارای یک سیستم متن باز است که صرفاً بدون دریافت اطلاعات از کاربران، تراکنش‌های آنان را جوش می‌دهد. یونی سوآپ دارای یک توکن اختصاصی به همین نام است که با نماد «UNI» در بازار کریپتو شناخته می‌شود. کاربران این صرافی با نگهداری این توکن می‌توانند از یونی‌سوآپ امتیاز بگیرند.
-
صرافی کایبرسوآپ «KyberSwap»
کایبرسوآپ، دیگر صرافی غیرمتمرکزی است که رشد قابل توجهی دارد و می‌تواند به عنوانی یکی از بهترین نمونه‌های Dex مطرح شود. این صرافی در ماه آگوست سال ۲۰۱۷ فعالیت خود را آغاز کرد. کایبرسوآپ نیز در حوزه قرادادهای هوشمند و مبادلات مالی متن باز پیشتاز است و می‌تواند رشد بیشتری را تجربه کند. توکن بومی و اختصاصی کایبر با نماد «KNC» در بازار کریپتو مبادله می‌شود. کاربران این صرافی می‌توانند با داشتن این توکن از صرافی امتیاز گرفته یا به استیک و سپرده‌گذاری بپردازند.
-
صرافی وان‌اینچ «۱inch Exchange»
وان اینچ را می‌توان مجموعه‌ای از صرافی‌های Dex در نظر گرفت. وقتی یک سفارش معاملاتی در این صرافی ثبت می‌شود، آن سفارش در لیست سفارشات چندین صرافی غیرمتمرکز قرار می‌گیرد. این موضوع کمک می‌کند تا در نهایت، سفارشات با بهترین قیمت‌ها صورت بگیرند. میزان کارمزد این صرافی نیز برحسب شرایط صرافی‌های زیرمجموعه لحاظ می‌شود. وان اینچ در ماه اوت و دسامبر سال ۲۰۱۹ در جریان کنفرانس توسعه اتریوم «ETH Global» راه‌اندازی شد. توکن اختصاصی و بومی این صرافی نیز وان اینچ نام دارد و با نماد «۱INCH» در بازار کریپتو مبادله می‌شود. کاربران می‌توانند با نگهداری یا استیک این توکن در استخرهای وان اینچ، سپرده‌گذاری کرده و سود بدست آوردند.
-
صرافی اوپن‌سی «OpenSea»
صرافی اوپن‌سی یکی دیگر از صرافی‌های مشهور غیرمتمرکز حوزه‌ی دیفای است که شهرت خود را به دلیل پشتیبانی از مبادله توکن‌های غیرقابل تعویض «NFT» بدست آورده است. توکن‌های غیرقابل تعویض «Non-Fungible Token» توکن‌های اختصاصی و منحصربه‌فرد هستند. ساختار این توکنها با دیگر توکن‌های تفاوت دارد. از جمله توکن‌های NFT می‌توان توکن‌های اختصاصی محیط یک بازی ویدئویی را نام برد. این نوع از توکنها که نمی‌توان آن‌ها را با توکن دیگری جایگزین کرد، بلکه صرفاً مالکیت آن‌ها متغیر است، در اوپن‌سی مبادله می‌شوند. اوپن‌سی فعالیت خود را از ماه نوامبر سال ۲۰۱۷ آغاز کرده و تا به امروز توانسته موفقیت‌های بسیاری را کسب نماید. پیشرو بودن در مبادله توکن‌های غیرقابل تعویض و همچنین توکن‌های «Collectibles» به عنوان توکن‌های قابل جمع‌آوری در محیط بازی‌های ویدئویی و املاک، اعتبار و شهرت بیشتری به اوپن‌سی بخشیده است. چراکه به نظر می‌رسد این توکنها در آینده مارکت کریپتوکارنسی، نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشند.
موارد فوق، جزو شناخته شده‌ترین صرافی‌های Dex در جهان هستند. از دیگر صرافی‌های مطرح Dex می‌توان صرافی‌های آیدکس «IDEX»، ویوز «Waves»، بیسکو «Bisq»، بانکور «Bancor»، بالانسر «Balancer» و اوپن‌لجر «OpenLedger» را نام برد. بیشتر این صرافی‌ها با اپلیکشن‌های غیرمتمرکز (ADpps) ارتباط داشته و به راحتی قابل دسترسی هستند.
بیشتر بخوانید:
مفهوم استیکینگ در صرافی‌های Dex
استیکینگ «Staking» را می‌توان روشی برای جایگزینی امر «استخراج ارز دیجیتیال» یا «ماینینگ Mining» در نظر گرفت. در استخراج ارز دیجیتال از دستگاه‌های استخراج قدرتمند استفاده می‌شود که سروصدای زیادی تولید می‌کنند و به مراقبت، خط اینترنت قوی، برق فشار قوی و … نیاز دارند. اما استیکینگ تمام این دشواری‌ها را برای امر استخراج حذف کرده است. در استیکینگ، شما با خرید یک ارز دیجیتال و نگهداری آن می‌توانید به تأمین امنیت شبکه بلاک‌چین کمک کرده و سود خود را نیز دریافت کنید. استخراج کنندگان هم دقیقاً همین اهداف را دنبال می‌کنند. استیکینگ صرفاً به صرافی‌های غیرمتمرکز اختصاص ندارد. بلکه می‌توان آن را در صرافی‌های متمرکز هم انجام داد. این فعالیت در صرافی‌ها با خرید توکن‌های بومی آن صرافی‌ها نیز انجام می‌شود. چراکه (همان‌طور که در معرفی صرافی‌ها بیان کردیم) هر صرافی یک توکن بومی دارد که می‌توان از آن برای استیکینگ و دریافت دیگر امتیازات و تخفیف‌ها استفاده کرد.
برای مثال، می‌توانید با خرید ارز دیجیتال کاردانو «ADA» و نگهداری آن در صرافی بایننس، سود بگیرید. همین‌طور می‌توانید با خرید توکن یونی «UNI» و نگهداری ان در صرافی یونی‌سوآپ، باز سود دریافت کنید. برای دریافت این سودها، باید مراحل لازم برای استیکنگ را در صرافی انجام دهید.
منظور از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (ADpps) چیست؟
اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز که به اختصار به آن دپ «ADpps» گفته می‌شود، از عبارت «Decentralized Application» به معنی «برنامه غیرمتمرکز» گرفته شده. این برنامه‌ها وجه ارزشمند دیگری هستند که از انقلاب دیفای حاصل شده‌‌اند. به‌صورت کلی، دپ‌ها برنامه‌هایی هستند که به‌جای اینکه روی یک سرور مرکزی یا تحت پروتکل http اجرا شوند، روی شبکه‌های همتا به همتا متکی بر بلاک‌چین اجرا می‌شوند. برای مثال، شما اپلیکیشن محبوب اینستاگرام «Instagram» را در نظر بگیرید. اینستاگرام یک اپلیکیشن متمرکز است. کاربران از سراسر جهان به این اپ متصل می‌شوند، اما در نهایت، اطلاعات همه کاربران روی یک سرور مرکزی ذخیره شده و قابل ردیابی است. اما اپلیکیشن‌هایی که بر پایه‌ی دپ طراحی و اجرا می‌شوند، به هیچ سرور مرکزی متصل نیستند. دپ‌ها از سرور‌های توزیع شده برای برقراری ارتباط همتا به همتا استفاده می‌کنند.
از جمله دپ‌های مشهور می‌توان بیت‌تورنت «BitTorrent» و پاپکورن‌تایم «Popcor Time» را نام برد. برخی از صرافی‌های غیرمتمرکز Dex هم به دپ متصل هستند و می‌توان از محتویات آن‌ها به‌صورت همتا به همتا استفاده کرد.
چرا استفاده از Dex اهمیت دارد؟
تا به اینجا به بررسی موارد مرتبط با صرافی غیرمتمرکز پرداختیم. حالا می‌خواهیم به خود مفهوم صرافی Dex برگردیم. می‌خواهیم بدانیم که چرا استفاده از این نوع صرافی‌ها اهمیت دارد. قبلاً ماهیت شبکه بلاک‌چین را توصیف کردیم. سرمایه‌گذاری ارزهای دیجیتال بر پایه‌ی بلاک‌چین طراحی و عرضه می‌شود. یعنی همه ارزهای دیجیتال ماهیتی تمرکزگریز دارند. اما مبادله این ارزها بر بستر سیستم‌هایی متمرکز همچون صرافی‌های Cex ناهماهنگی ایجاد می‌کند؛ با این وصف که ما ارزهای دیجیتال خود را که کاملاً غیرمتمرکز هستند را روی یک بستر مبادله کنیم که برای فعالیت در آن، باید کاملاً تحت نظارت باشیم. اگرچه فعالیت در صرافی‌های متمرکز، امتیازات، امکانات و طرح‌های ویژه‌ای برای کاربران دارد، اما در هر صورت، متمرکز است. این در حالی است که صرافی‌های نامتمرکز با مفهوم اصلی ارزهای دیجیتال هماهنگ هستند (مبادله ارزهای نامتمرکز روی یک پلتفرم نامتمرکز). این مورد، یکی از دلایل عمده‌ی اهمیت صرافی‌های غیرمتمرکز است!
مزایای Dex کدامند؟
صرافی‌های غیرمتمرکز می‌توانند بیشترین جذابیت را برای کاربرانی داشته باشند که مایل به حفظ حریم خصوصی خود هستند. اما همین مورد به تنهایی نمی‌تواند این صرافی‌ها را در برابر صرافی‌های متمرکز با موفقیت روبه‌رو کند. در اینجا به بررسی اصلی‌ترین مزایای این صرافی‌ها می‌پردازیم:
- دسترسی پذیری به جدیدترین رمزارزها
صرافی‌های متمرکز باید به‌صورت جداگانه کوین‌ها و توکنها را بررسی کنند. به طوری که قبل از فهرست کردن هر کوین یا توکن، از مطابقت آن‌ها با مقررات خود اطمینان حاصل می‌کنند. اما این بررسی در صرافی‌های نامتمرکز انجام نمی‌شود. بنابراین توکن‌های جدید، قبل از پیوستن به لیست صرافی‌های متمرکز، در لیست صرافی‌های Dex قرار می‌گیرند. در این‌صورت، دسترسی به توکن‌های جدید و سرمایه‌گذاری سریع‌تر در آن‌ها برای کاربران فراهم می‌شود. (البته این ویژگی در صورتی که کوین جدید از اعتبار و پشتیبانی کافی برخوردار نباشد، می‌تواند منجر به کلاهبرداری شود!)
- تجارت ناشناس
همان‌طور که اشاره کردیم، عدم نیاز به احراز هویت کاربران، یکی از اساسی‌ترین ویژگی‌ها و مزیت‌های Dexها است. یعنی شما در مبادلات رمزارزی خود در این صرافی‌ها، نیاز به طی کردن هیچ مرحله احراز هویتی ندارید. شما صرفاً با تعیین یک رمز عبور و یک سری مراحل ساده می‌توانید در این صرافی‌ها، حساب کاربری ایجاد کرده و به فعالیت بپردازید.
- عدم امکان هک اطلاعات
وقتی یک صرافی مورد حمله سایبری قرار می‌گیرد، در حقیقت، سرور مرکزی آن هک می‌شود. سروری که حاوی کلیه اطلاعات کاربران است. اما چنین سرور مرکزی در صرافی‌های Dex وجود ندارد. بنابراین هک این سیستم‌ها نیز ممکن نیست. در Dex این کاربران هستند که باید از کلید خصوصی خود مراقبت کنند. حتی خود ارائه دهندگان این صرافی‌ها نیز به اطلاعات کاربران دسترسی ندارند.
- عدم محدودیت دسترسی برای کشورهای تحت تحریم
این مزیت برای کاربران ایرانی بسیار اهمیت دارد. چراکه کاربران ایرانی به دلیل موضوع تحریم‌های صورت گرفته علیه آن، برای استفاده از صرافی‌های متمرکز با چالش‌های بسیاری روبه‌رو هستند. برای انجام مبادلات حرفه‌ای رمزارزی در محیط صرافی‌های متمرکز، باید مراحل احراز هویت «KYC» انجام شود. در فرآیند این احراز هویت، افراد باید نام قانونی، تصویر مدارک شناسایی و دیگر اطلاعات شخصی خود را برای صرافی ارسال نمایند. در این‌صورت کاربرانی که در محدوده‌ی کشورهای تحت تحریم هستند، تشخیص داده شده و امکان حضور در پلتفرم‌های متمرکز را از دست می‌دهند. کاربران ایرانی برای فعالیت در صرافی‌هایی چون بایننس، از ماشین مجازی برای تغییر IP و اطلاعات جعلی استفاده می‌کنند. اما فعالیت در Dex چنین محدودیت‌هایی ندارد. ایرانیان به راحتی می‌توانند در این صرافی‌ها فعالیت نمایند.
می‌بینید که سیستم‌های Dex، مزایای قابل توجهی دارند. اما معایب قابل توجهی هم دارند که آگاهی از آن‌ها نیز برای کاربران ضروری است. پس اگر به این صرافی‌ها علاقه‌مند شده‌اید، قبل از پیوستن به آن‌ها، معایب‌شان را مورد توجه قرار دهید.
معایب Dex کدامند؟
یکی از مهم‌ترین دلایل پرطرفدار بودن صرافی‌های متمرکز، وجود معایب بسیار برای صرافی‌های غیرمتمرکز است. در اینجا می‌بینید که تعداد معایب این سیستم‌ها، در حال حاضر بیشتر از مزایای آن‌ها است:
- نیاز به دانش اختصاصی
سیستم‌های Dex با استفاده از کیف‌پول‌های رمزنگاری‌شده قابل دسترسی هستند که می‌توانند با قراردادهای هوشمند تعامل داشته باشند. کاربران نه تنها باید نحوه استفاده از این کیف‌پول‌ها را بلد باشند؛ بلکه باید مفاهیم مرتبط با امنیت وجوه خود را نیز درک کنند. این کیف‌پول‌ها باید با توکن‌های مناسب برای هر شبکه تأمین شوند. بدون توکن اصلی شبکه، سایر وجوه ممکن است گیر کنند؛ چون معامله‌گر نمی‌تواند هزینه مورد نیاز برای انتقال آن‌ها را بپردازد. برای انتخاب کیف‌پول و تأمین مالی آن با توکن‌های صحیح، دانش خاصی لازم است. بدون این دانش خاص، معامله‌گران می‌توانند اشتباهات مختلفی را مرتکب شوند که ممکن است به از دست دادن سرمایه منجر شوند. برداشت سکه‌ها به شبکه اشتباه، پرداخت بیش از حد کارمزد تراکنش‌ها و از دست دادن ناپایداری، تنها چند نمونه از اشتباهاتی است که در صورت نداشتن دانش کافی در این زمین، ممکن است ایجاد شوند.
- عدم جذابیت رابط کاربری
صرافی‌های متمرکز محیط کاملاً ساده، گرافیکی و مرتبی دارند. اما صرافی‌های Dex به آن اندازه جذاب نیستند. در صرافی‌های متمرکز، وقتی کاربران رمز عبور خود را فراموش کنند، به راحتی می‌توانند آن را بازیابی کرده از قسمت پشتیبانی صرافی کمک بگیرند. اما در Dex، وقتی کاربران عبارت بازیابی خود را گم کنند، دارایی رمزارزی آن‌ها برای همیشه از دست خواهد رفت.
- آسیب‌پذیری قراردادهای هوشمند
قراردادهای هوشمند، در حقیقت مجموعه کدهایی هستند که توسط انسان (برنامه نویسان) نوشته می‌شوند. بنابراین امکان بروز خطا در آن‌ها بالا است. این درحالی است که این خطا می‌تواند کل فرآیند Dex را با اختلال روبه‌رو کند.
- توکن‌های غیرواقعی
هر کس می‌تواند یک توکن جدید را در یک صرافی غیرمتمرکز فهرست کند و با جفت کردن آن با سکه‌های دیگر، نقدینگی ارائه کند. این امر می‌تواند سرمایه‌گذاری در این بستر را مستعد کلاهبرداری‌های بسیاری کند. ممکن است توکن‌های غیرواقعی در این بستر ارائه شوند و کاربران را به اشتباه بیندازند. (برای جلوگیری از این مشکل می‌توان وایت پیپر – White papper – یا معرفی‌نامه توکنها را قبل از خرید آن‌ها مورد بررسی قرار داد!)
- حجم نقدینگی و معاملات
حجم نقدینگی Dex از صرافی‌های متمرکز بسیار کمتر است. چراکه بیشتر مبادلات رمزارزی بر بستر صرافی‌های متمرکز انجام می‌شود. همین موضوع، یک مشکل بزرگ برای Dex است که با ارتقای خود می‌توانند به تدریج فاصله حجم نقدینگی و معاملات خود را با صرافی‌های متمرکز کم کنند.
صرافی‌های غیرمتمرکز می‌توانند با پوشش دادن برخی از معایب خود، شانس بیشتری برای جلب توجه کاربران داشته باشند. البته از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱، پیشرفت‌های بسیاری در این صرافی‌ها دیده می‌شود. سیر تکاملی آن‌ها همچنان ادامه دارد.
نحوه استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز
استفاده از یک صرافی غیرمتمرکز شامل فرآیند ثبت‌نام نمی‌شود. چراکه برای تعامل با این پلتفرم‌ها حتی به آدرس ایمیل هم نیاز ندارید. در عوض، تریدرها (معامله‌گران) به یک کیف‌پول سازگار با قراردادهای هوشمند در شبکه صرافی نیاز دارند. هر کسی که یک گوشی تلفن همراه هوشمند و یک اتصال اینترنتی داشته باشد، می‌تواند از خدمات مالی ارائه شده توسط DEX بهره‌مند شود. برای استفاده از DEXها:
- اولین قدم این است که تصمیم بگیرید از کدام شبکه می‌خواهید استفاده کنید. چراکه کارمزد تراکنش شبکه، برای هر معامله لحاظ می‌شود.
- مورد بعدی این است که یک کیف‌پول سازگار با شبکه را انتخاب نمایید. سپس توکن بومی صرافی را در آن قرار دهید. این توکنها، برنامه‌های افزودنی کیف‌پول و تعامل با برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) را برای کاربران آسان می‌کنند.
- توکنها را ابتدا باید از صرافی‌های متمرکزی چون باینن (یا صرافی‌های داخلی مانند نوبیتکس) خریداری نمایید. سپس آن‌ها را به کیف‌پول انتخابی خود منتقل کنید.
- پس از انتقال صحیح توکنها، حالا باید در Dex، آن‌ها را وارد جریان نقدینگی کرده و با آن‌ها سرمایه‌گذاری انجام دهید.
همان‌طور که قبلاً هم بیان کردیم، فعالیت حرفه‌ای در صرافی‌های غیرمتمرکز به دانش اختصاصی و شناخت انواع شبکه‌های رمزارزی نیاز دارد. بنابراین بهتر است قبل از پیوستن به این صرافی‌ها، اطلاعات بیشتری در مورد فرآیند آن‌ها کسب کنید یا با حداقل سرمایه وارد آن‌ها شوید.
بیشتر بخوانید:
برخی از سؤالات متداول
- مفهوم Dex یا صرافی غیرمتمرکز چیست؟
مفهوم دکس به صرافی‌هایی اختصاص دارد که با تکیه بر قراردادهای هوشمند، مبادلات رمزارزی کاربران را پوشش می‌دهند. این صرافی‌ها هیچ سرور مرکزی ندارند و مبادلات بر بستر آن‌ها به‌صورت همتا به همتا صورت می‌گیرد.
- صرافی غیرمتمرکز چه تفاوتی با صرافی متمرکز دارد؟
بزرگ‌ترین تفاوت صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز این است که صرافی‌های متمرکز بر امور کاربران نظارت داشته و روی احراز هویت آن‌ها تأکید دارند. اما در صرافی‌های غیرمتمرکز، هیچ گونه احراز هویتی صورت نمی‌گیرد.
- مهم‌ترین ویژگی Dex چیست؟
مهم‌ترین ویژگی دکس، تمرکز گریزی آن است. فعالیت در دکس، بر شبکه‌ی بلاک‌چین تکیه دارد.
- چطور می‌توان از Dex استفاده کرد؟
برای استفاده از دکس، باید یک صرافی غیرمتمرکز مانند یونی‌سوآپ، وان اینچ یا … را انتخاب کرد. سپس با تعیین رمز عبور و یادداشت یک عبارت بازیابی، از امکانات آن استفاده کرد.
برای یادگیری “مقدمات آموزش سرمایه گذاری در ارزهای دیجیتال” مسیر زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:
