دوست شما هزار سهم از یک شرکت را به قیمت هر سهم ۵ ریال می‌خرد و قیمت آن پس از یک هفته به ۸ ریال می‌رسد. شما ابتدا موضوع را تصادفی می‌دانید و به آن توجه نمی‌کنید. سهم به روند صعودی خود ادامه می‌دهد و به مرز ۱۵ ریال نزدیک می‌شود. ترس شروع به تسلط بر افکار شما می‌کند. به این فکر می‌کنید که دوست من هر روز ثروتمندتر می‌شود، درحالی‌که من تغییر نمی‌کنم. آیا دارم فرصت ثروتمندشدن را ازدست می‌دهم؟ با خود می‌گویید: خب من هم سهام این شرکت را خواهم خرید؛ هرچند تقریباً چیزی در مورد آن نمی‌دانم، اما نمی‌گذارم فرصت سودجویی را ازدست بدهم و آن را فقط به دیگران محدود کنم. به فومو (FOMO) خوش آمدید!
فومو چیست؟
ترس ازدست‌دادن یک فرصت یا آنچه به‌اختصار FOMO نامیده می‌شود، یک احساس عمومی است که بیان‌گر نگرانی فرد در مورد ازدست‌دادن چیزی است که دیگران از آن لذت می‌برند؛ خواه قرارگرفتن در یک مکان زیبا یا تجربۀ یک اتفاق هیجان‌انگیز باشد، خواه ملاقات با برخی از دوستان و دنبال‌کردن اتفاقاتی باشد که در رسانه‌های اجتماعی رخ می‌دهد. شخص می‌ترسد فرصتی را برای چیز خوبی که دیگران تجربه خواهند کرد، از دست بدهد و همین، او را به نگرانی و تنش سوق می‌دهد. سپس از ترس اینکه بعداً به‌خاطر نگرفتن اتفاق‌های مهم در اطرافش پشیمان شود، آنچه را که به نظر او «فرصتی است که ممکن است تکرار نشود»، دنبال می‌کند.
انواع فومو
FOMO یک مفهوم واقعاً گسترده است و بنابراین انواع مختلفی دارد. در اینجا چند نمونه از آن ذکر می‌شود.
در رویدادها:
همه، به جز شما، به یک مهمانی دعوت شده‌اند یا اینکه گروه مورد‌علاقۀ شما کنسرت برگزار می‌کند، اما شما باید کار کنید.
در مورد تخفیف/تبلیغات:
تخفیف‌ها و تبلیغات اغلب توجه همه را به خود جلب می‌کند «۵۰٪ تخفیف!». به‌طورکلی، تخفیف‌ها و تبلیغات اعتبار محدودی دارند، بنابراین سطح بالاتری از FOMO را تولید می‌کنند.
وقتی گرسنه هستید:
آیا تابه‌حال برایتان سخت بوده است که تصمیم بگیرید در رستوران چه چیزی سفارش دهید؟ شما یک غذا را دوست دارید، اما می‌خواهید دیگری را نیز امتحان کنید. شما نمی‌توانید هر دو را انتخاب کنید و باید تصمیم بگیرید. هر گزینه‌ای که انتخاب کنید، اشتباه به‌نظر می‌رسد؛ زیرا انتخاب یک غذا به این معنی است که دیگری را از دست خواهید داد.
در مورد آنچه که مد است:
همۀ کسانی که می‌شناسید، آیفون جدید را خریده‌اند. آیا احساس می‌کنید که کنار گذاشته شده‌اید؟ احتمالاً احساس می‌کنید که برای عضویت در گروه نیاز به خرید آن دارید.
در تعطیلات:
فصل تعطیلات فرا رسیده است، همۀ دوستان یا خانوادۀ شما درحال برنامه‌ریزی برای رفتن به جایی هستند. درنتیجه، شما نمی‌توانید از تمام فعالیت‌های سرگرم‌کننده‌ای که دیگران لذت می‌برند، لذت ببرید.
این احساس روانی چه ربطی به بازارهای مالی دارد؟
احساسات انسانی یک جنبۀ مهم است که در هنگام توسعۀ استراتژی‌ها و رویکردهای کار در بازارهای مالی موردتوجه قرار می‌گیرند. ترس ازدست‌دادن یکی از جنبه‌هایی است که به‌عنوان یک استراتژی در حوزه‌های مالی برای ترغیب افراد به سمت‌وسویی که می‌خواهند، استفاده می‌شود.
پیام‌های زیر را با من بخوانید و فکر کنید که به‌عنوان مشتری مصرف‌کننده برای شخص شما ارسال شده است:
- امروز آخرین روز مزایده خواهد بود.
- فقط برای امروز ۱۵% تخفیف بگیرید.
- این فرصت شگفت‌انگیز را از دست ندهید و از تخفیف‌های تا ۵۰٪ برخوردار شوید.
- این آخرین فرصت شما برای خرید یک سهم پرسود است.
- فقط برای امروز، با خرید هر یک از محصولات ما از ارسال رایگان لذت خواهید برد.
- برای خرید عجله کنید! مقدار درحال تمام‌شدن است.
وقتی این پیام‌ها به‌عنوان مشتری مصرف‌کننده برای شما ارسال می‌شود، چه احساسی دارید؟ مطمئناً با ازدست‌دادن این پیشنهادها و نرسیدن به آن‌ها احساس ترس و استرس خواهید کرد. این یک ترفند روان‌شناختی است که رفتار خریداران در حوزه‌های مختلف را هدایت می‌کند و بر آن تأثیر می‌گذارد و پیوند رابطۀ ترس با بازار مالی از اینجا می‌آید.
فومو در بازارهای مالی چیست؟
ترس در دنیای سرمایه‌گذاری تنها به توصیف فردی که می‌ترسد پول خود را از دست بدهد، خلاصه نمی‌شود. احساس دیگری نیز در رابطه با ترس وجود دارد، اما کاملاً برعکس اولی است که ترس ازدست‌دادن فرصت سود است. FOMO در بازارهای مالی ترس ازدست‌دادن یک فرصت بزرگ در بازار است و این یک مسئلۀ رایج است که بسیاری از معامله‌گران در طول حرفۀ خود با آن مواجه می‌شوند. FOMO می‌تواند بر همۀ افراد، از معامله‌گران جدید با حساب‌های خرده‌فروشی گرفته تا معامله‌گران حرفه‌ای تأثیر بگذارد. ترس و طمع دو عاملی هستند که بر تصمیمات سرمایه‌گذاری تأثیر می‌گذارند. اولی مربوط به ترس ازدست‌دادن پول است و دومی به‌دنبال سود بیشتر است.
“FOMO” به‌عنوان یک حلقۀ کلیدی در تمام تجربیات حباب‌های مالی و حتی کلاهبرداری در طول تاریخ درنظر گرفته می‌شود که در نتیجۀ آن پول خود را در یک نوع سرمایه‌گذاری قرار می‌دهید که اطلاعات زیادی دربارۀ آن ندارید تا آنچه را که فکر می‌کنید برای اطرافیانتان اتفاق می‌افتد، با این احساس که باید فوراً بخرید، تکرار کنید.
فوموی ارز دیجیتال
تجارت و سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال کریپتو یکی از بازارهای تجاری جدید توسعه‌یافته است که پتانسیل زیادی برای سرمایه‌گذاران دارد؛ زیرا بسیاری از ویژگی‌های سرمایه‌گذاری سودآور مانند تجارت کالا و خدمات را به آن‌ها ارائه می‌دهد. فوموی ارز دیجیتال احساسی است که سرمایه‌گذاران هنگام خرید یک ارز دیجیتال از ترس ازدست‌دادن فرصت کسب سود از آن، احساس می‌کنند. احساسات فومو باعث می‌شود بسیاری از افراد بدون تحقیق و تمرکز برای خرید ارز دیجیتال، جمعیت را دنبال کنند. در نتیجه، آن‌ها براساس طمع و حدس‌زدن تصمیم به خریدوفروش می‌گیرند. فومو باعث می‌شود قیمت ارز دیجیتال به‌سرعت و معمولاً به‌طور ناپایدار افزایش یابد.
مردم درحال‌حاضر به‌خوبی می‌دانند که رمزارزها پتانسیل خوبی دارند. اگر چه بسیاری از ما قطار بیت‌کوین را از دست دادیم، اکثر مردم صرفاً به این دلیل که بیت‌کوین را در زمانی که کمتر از ۱ دلار معامله می‌کردند، نخریدند، ناامید می‌شوند. در دهۀ گذشته قیمت آن از کمتر از صفر به بیش از ۶۰۰۰۰ دلار رسیده است، اما هنوز فرصتی برای سرمایه‌گذاری در سایر ارزها وجود دارد که در مدت کوتاهی رشد خواهند کرد. هیچ کس نمی‌خواهد آن را ازدست بدهد. بنابراین، برای جلوگیری از پشیمانی در آینده، بسیاری از معامله‌گران تمایل دارند چیز‌هایی را بخرند که ارزش آن‌ها افزایش می‌یابد؛ صرفاً به این دلیل که نمی‌خواهند کنار گذاشته شوند.
فومو در بورس
منطق اصلی FOMO در بورس این است که اگر نتوانید سهام را بالاتر ببرید، دیگر هرگز فرصتی برای ورودی‌های جذاب نخواهید داشت. ماهیت بازار سهام این است که در هر لحظه به ما این حس را بدهد که به اشتباه افتاده‌ایم. ما هرگز احساس نخواهیم کرد که بهترین انتخاب‌ها را انجام داده‌ایم؛ زیرا بازار همیشه به روش‌های غیرقابل پیش‌بینی عمل می‌کند. درنتیجۀ احساس فومو شخص فکر می‌کند همین الان این سهام را باید بخرد؛ زیرا بازار مستقیماً رو به افزایش است و سودی را که ممکن است دیگران کسب کنند، به‌دست نمی‌آورد یا اگر الان اقدام به خرید سهام موردنظر نکند، دیگر هرگز فرصتی برای ورود بهتر پیدا نخواهد کرد.
اهمیت کنترل فومو چیست؟
همان‌طور که بسیاری از ترس‌ها، از جمله فومو، ریشه در دوران گذشته دارد، این ترس زمانی به انسان کمک می‌کرد تا با دیگران رقابت کند و برای زنده‌ماندن و تکامل تلاش کند. درواقع، اضطراب ناشی از اینکه عملکردمان به‌اندازۀ کافی خوب نیست، ما را به‌کار سخت‌تر سوق می‌داد؛ اما در واقعیت امروزی، فومو اغلب وجود ما را مسموم می‌کند و ما را قربانی کلاهبرداران می‌کند. بنابراین، ابزار بقا که زمانی مهم بود، ثروت ما را ازبین می‌برد و بر کیفیت زندگی ما تأثیر منفی می‌گذارد. برای شکستن این الگو، باید بتوانیم ترس ازدست‌دادن خود را شناسایی کنیم. از آن‌جایی که فومو در ارز دیجیتال و بورس به ابعاد حماسی رسیده است، ما روی این دو بخش تمرکز خواهیم کرد.
بازار ارزهای دیجیتال هنوز بسیار جوان و ناپایدار است و تغییرات ناگهانی در بازار باعث افزایش و کاهش قابل‌توجه قیمت‌ها می‌شود و فرصتی را برای ثروتمندشدن سریع و آسان فراهم می‌کند. درنتیجه، بسیاری از سرمایه‌گذاران و معامله‌گران جدید در این حوزه، فاقد تجربه و تحصیلات مرتبط هستند و در عوض، آن‌ها رویای خود را دنبال می‌کنند. برای کلاهبرداران آسان است که این افراد را از طریق فومو، از پس‌انداز‌کردن فریب دهند.
راه‌های کنترل فومو
به‌اندازۀ کافی راجع‌به مشکل فومو و دلایل ایجاد آن صحبت کردیم. حال بهتر است سراغ راهکار‌های مفید برای برخورد با این مشکل برویم. در زیر، به نکات مهمی برای داشتن سرمایه‌گذاری امن اشاره شده است:
• از بازار فاصله بگیرید؛ این یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای خلاص‌شدن از شر فومو یا کاهش آن است. اگر اخیراً برای ارزهای دیجیتال و خرید سهم‌های مختلف در بورس هزینۀ زیادی کرده‌اید، به این امید که روزی آن‌ها رشد چشم‌گیری کنند، حال نیاز است که به خود استراحت ذهنی دهید. به خود یادآوری کنید که زندگی به پول‌درآوردن و تضمین آیندۀ شما محدود نمی‌شود. سعی کنید مدتی کنار بروید و کار‌‌های جالب دیگری مانند یک بازی یا سرگرمی انجام دهید یا برای یک سفر کوتاه به دوستان خود بپیوندید.
• درک کنید که باخت بخشی از تجربۀ هر معامله‌گر است؛ به‌خصوص اگر مبتدی باشید. بیشتر افراد ترجیح می‌دهند راجع‌به موفقیت‌های خود صحبت کنند و در مورد ضررها سکوت کنند؛ اما مطمئن باشید همۀ آن‌ها نیز پول خود را ازدست داده‌اند. همچنین، باید درک کنید که در این بازار پیش‌بینی اینکه فردا چه اتفاقی برای قیمت خواهد افتاد، بسیار سخت است؛ بنابراین، ضرروزیان اجتناب‌ناپذیر است. برای کنترل فومو باید بدانید که در ازدست‌دادن یک فرصت، هیچ‌چیز غم‌انگیز یا شرم‌آوری وجود ندارد.
• سعی کنید همیشه اطلاعات به‌روز و معتبری داشته باشید و برای دریافت تصویر واقعی به آمار معتبر مراجعه کنید. داستان‌های بیت‌کوین و اتریوم تخیلی، بسیاری از معامله‌گران و سرمایه‌گذاران مبتدی و بی‌تجربه را تحریک می‌کند. همچنین، روزانه صدها ارز برای بیت‌کوین یا اتریوم به‌وجود می‌آید که ادعا می‌کنند یک ارز انقلابی یا نوآور هستند؛ در حالی که نزدیک به ۸۰ درصد از آن‌ها کلاهبرداری هستند.
• به‌یاد داشته باشید که ضمیر ناخودآگاه شما ممکن است اشتباه کند. بسیاری از مبتدیان برای معامله‌کردن به قلب خود گوش می‌دهند. گاهی اوقات ضمیر ناخودآگاه باعث گرفتن تصمیم‌های اشتباه می‌شود. اگر در مورد یک ارز «احساس» دارید، در مقابل تمایل به خرید فوری آن مقاومت کنید.
• به‌جای تمرکز بر داستان‌های موفقیت افراد، مواردی را بررسی کنید که افراد همه‌چیز را به‌دلیل فومو ازدست داده‌اند. سعی کنید در مورد زیان‌های بزرگ اطلاعات زیادی به‌دست بیاورید. این تحقیق چشم شما را باز خواهد کرد. به یک جامعۀ تجاری بپیوندید و از اعضا بخواهید تجربیات منفی خود را به اشتراک بگذارند.
• دربارۀ کلاهبرداری‌های مبتنی بر فومو بخوانید. یکی از انواع معروف کلاهبرداری که در فومو انجام می‌شود، طرح پامپ و دامپ است. به‌طورخلاصه، افراد پشت این کلاهبرداری باعث می‌شوند قیمت برخی از ارزها به‌شدت افزایش یابد. آن‌ها از طریق فومو افراد زیادی را ترغیب به خرید می‌کنند. هنگامی که قیمت به یک مقدار مشخص می‌رسد، کلاهبرداران سرمایۀ خود را بعد از سودهای زیاد خارج می‌کنند که به قیمت ضرر سایر سرمایه‌گذاران است.
• اشتباهاتی را که به‌دلیل فومو مرتکب شده‌اید، تجزیه‌وتحلیل کنید. هر معامله‌گر فومو دارای سابقۀ شکست‌هایی است که ترجیح می‌دهد آن‌ها را نادیده بگیرد. ما به شما توصیه می‌کنیم که این تاریخچه را بازبینی کنید تا متوجه شوید که فومو مسئول ازدست‌دادن و عدم کسب پول زیادی است. مانند هر ترسی که ریشۀ عمیقی دارد، باعث می‌شود سریع و بدون فکر عمل کنیم.
سخن نهایی
فومو اگرچه یک کلمۀ نوظهور است، ولی همراه همیشگی انسان بوده است. این ترس درگذشته باعث تلاش بیشتر بوده، ولی درعصرحاضر، تأثیر منفی بر تصمیم‌ها داشته و درنتیجه، باعث نتایج نا‌مطلوب می‌شود. افراد به‌طور روزانه در جنبه‌های مختلف زندگی خود با فومو روبرو می‌شوند. امروزه یکی از جنبه‌های مهم نمود فومو، دو بازار ارز دیجیتال و بورس است. برای خلاص‌شدن از شر فومو، به شما توصیه می‌کنیم که دانش قوی در مورد این دو بازار به‌دست آورید و تمام مزایا، معایب و مشکلات آن را بررسی کنید. همچنین، حواستان باشد که چگونه غرایزتان ممکن است در مورد مسائل پیچیده شما را ناامید و شکست‌خورده کند. در آخر، فراموش نکنید که بهترین راه برای ازبین‌بردن ترس، شناخت ترس است.
برای یادگیری “ترفندهای معامله گری” مسیر زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:
