نسبت p به e در بورس چیست؟ | p/e بالا و منفی چیست؟

یکی از اصطلاحات رایجی که در دنیای بورس بسیار به گوش می‌رسد، نسبت p به e است. برای مثال اگر تازه وارد بورس شده باشید امکان دارد عباراتی مانند “نسبت p به e خیلی پایین” و یا “p به e یک سهم مناسب است” را بشنوید. در حقیقت یک سرمایه‌گذار باید برای تصمیم‌گیری در رابطه با انتخاب سهام و انجام معاملات در کنار بررسی دیگر عوامل و متغیرها از این نسبت نیز استفاده کند. حال شاید برای بسیاری از افراد سوال پیش آید که نسبت p به e در بورس چیست و چه تاثیری دارد که در ادامه مقاله به این سوالات پاسخ خواهیم داد.

نسبت p به e چیست؟

اصطلاح p/e  کاربرد بسیاری در بورس دارد و افراد به فراوانی از آن استفاده می­‌کنند. گاه ممکن است برخی افراد آن را به درستی و در جای خود استفاده کنند و برخی به اشتباه. نسبت p به e که در فارسی به آن نسبت قیمت بر درآمد نیز گفت می­‌شود عبارت است از کلمه price تقسیم بر کلمه eps. همان­‌طور­ که می‌­دانید کلمه اول به معنای قیمت و کلمه دوم به معنای سود ناشی از هر سهم در بورس است.

چگونه سهام با نسبت P به e ارزش‌گذاری می‌شود؟

از مهم‌ترین کاربردهایی که می‌توان برای نسبت P به e در نظر گرفت، ارزش‌گذاری سهام است. در حقیقت این نسبت که همان نسبت قیمت به درآمد محسوب می‌شود، نشان می‌دهد که قیمت یک سهم در شرکت و بازار به چه صورت است. برای رسیدن به چنین موضوعی، باید آخرین قیمت بر سود شرکت تقسیم شود تا ارزش ذاتی به دست آید. سپس با توجه به نتیجه‌ای که از این نسبت به دست می‌آید، سرمایه‌گذار می‌تواند یک معامله با ریسک مناسب را انتخاب کند و به سرمایه‌گذاری مشغول شود.

حال برای آن که تشخیص دهید یک سهم ارزش خوبی دارد یا خیر باید نسبت قیمت به درآمد آن را بررسی کنید و ببینید که این نسبت بالا است یا پایین. بالا بودن نسبت P به e در حقیقت نشان می‌دهد که بازار به آینده این سهم خوش‌بین است و معامله آن می‌تواند سود مناسبی برای سرمایه‌گذار به همراه داشته باشد. از طرفی برخی از سهم‌ها در بازار رشد مناسبی ندارند که به دنبال این موضوع نسبت قیمت به درآمد آن‌ها پایین خواهد بود.

P به e مطلق و P به e نسبی چیست؟

گاهی اوقات ممکن است برای تحلیل‌گران سوال پیش آید که تمایز بین P به e مطلق و P به e نسبی چیست که برای پاسخ به این موضوع باید درباره نسبت مطلق و نسبی اطلاعات کاملی داشته باشید.

P/E مطلق: موضوعی که در این نسبت بسیار اهمیت دارد، این است که قیمت روز در معاملات و محاسبات نقش اساسی دارد و برای به دست آوردن این نسبت باید در صورت کسر فرمول قیمت روز سهام و در مخرج سود پیش‌بینی شده TTM یا سود برآورد شده 12 ماه آتی را قرار دهید.

P/E نسبی: زمانی که تحلیل‌گر تصمیم بگیرد نسبت P به e مطلق با محدوده‌ای از همین نسبت در گذشته مقایسه شود، باید از نسبت P/E نسبی استفاده کند. حال اگر این نسبت بیشتر از 100 درصد باشد، نشان می‌دهد که نسبت کنونی از نسبت گذشته عبور کرده و اگر این نسبت کمتر از 100 درصد باشد، نشان می‌دهد که نسبت پی به ای هنوز به نسبت گذشته نرسیده است.

تفاوت نسبت P/E و نسبت PEG

تا به این‌جا جواب سوال نسبت قیمت به درآمد (p/e) چیست در اختیارتان قرار گرفت، حال شاید کنجکاو باشید که تفاوت نسبت P/E و نسبت PEG را بدانید. در رابطه با این موضوع باید گفت نسبت قیمت به درآمد به نرخ رشد (PEG) از تقسیم نسبت قیمت به درآمد بر نرخ رشد درآمد در یک بازه مشخص به دست می‌آید و بررسی آن می‌تواند در راستای ارزش‌گذاری سهام و همچنین رشد درآمد یک شرکت تاثیرگذار باشد. همچنین باید متذکر شد که در این نسبت (PEG)، رشد درآمد نیز استفاده شده و به همین دلیل دقیق‌تر است.

ارتباط P/E و بازدهی سود

همانطور که گفته شد، منظور از نسبت p به e در بورس، تقسیم قیمت سهم بر سود آن است که نتیجه این موضوع مشخص شدن ارزش سهام خواهد بود. البته می‌توان گفت این نسبت نشان می‌دهد که یک فرد سرمایه‌گذار حاضر است چند ریال در ازای یک ریال سود سهم بپردازد.

برای مثال یکی از کارهایی که می‌توان انجام داد، این است که صورت‌های مالی شرکت را مورد بررسی قرار دهید و به سود آتی سهم برسید؛ سپس باید سود تحلیلی را در نسبت p به e ضرب کنید تا قیمت انتظاری سهم مورد نظر بدست آید. حال اگر این عدد بیشتر از قیمت بازار باشد، می‌تواند سود مناسبی برای شما به همراه داشته باشد.

p به e در بازار ایران و ارتباط این نسبت با سود بانکی

سود بانکی در ایران 20‌% است، بنابراین نسبت قیمت به درآمد آن را باید 5 در نظر گرفت، در حالی که این نسبت برای شرکت‌های بورسی به‌طور معمول بین 4 تا 6 است؛ اما موضوعی که وجود دارد به ریسک معامله مربوط می‌شود. سرمایه‌گذاری در شرکت‌های بورسی یک کار ریسکی است، ولی سرمایه‌گذاری در بانک چنین ریسکی ندارد و همین موضوع باعث شده که بسیاری از سرمایه‌گذاران بانک‌ را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنند. البته به‌طورکلی باید متذکر شد هر چه سود بدون ریسک، مانند سود بانکی کم‌تر باشد، نسبت p به e افزایش پیدا خواهد کرد.

فرمول و نحوه محاسبه نسبت p به e

منظور ما از به کار بردن این عبارت این است که می­‌خواهند بازدهی یک سرمایه را به ما نشان دهند و سرمایه گذار راضی است برای به دست آوردن بازدهی برابر با 1 ریال، چند ریال بپردازد. برای مثال اگر شما معادل یک میلیون تومان در بانک داشته باشید و سود سالیانه آن 18 درصد باشد، یعنی در سال مبلغی معادل 180 هزار تومان به شما پرداخت می­‌گردد. در این حالت برای به دست آوردن این نسبت کافی است عدد یک میلیون را به 18 هزارتومان تقسیم کنید. برای مثال حاصل این عبارت برابر 5.5 است و به این معنی است که به ازای هر ریالی که از بانک سود دریافت می­‌کنید، 5.5 ریال پرداخت کنید.

در بورس نیز نسبت P به e مفهومی معادل آن چه مثال زدیم دارد. برای مثال اگر یک شرکت 300 تومان داشته باشد و سودی برابر 60 تومان برای آن پیش‌بینی کرده باشد کافی است عدد 300 را بر 60 تقسیم کنید تا نسبت p  به e به دست آید که برابر 5 است. عدد 5 نشان می­‌دهد که برای هر یک ریال سود این شرکت باید 5 ریال پرداخت ­‌گردد.

اما اگر بخواهیم در مورد کاربرد صحبت کنیم ابزاری است جهت ارزش­‌گذاری سهم‌­های مختلف در بورس. به این نسبت در بورس ضریب سهام نیز گفته می‌شود. برای به دست آوردن این ضریب لازم است این نسبت را در سود سهم ضرب نمایید تا ارزش سهم به دست بیاید.

پس از این که با استفاده از این روش ارزش سهم را به دست آوردید آن را با قیمتی که در بازار وجود دارد مقایسه نمایید. اگر عددی که در بازار وجود دارد از عددی که به دست آورده اید بیشتر باشد یعنی سهم ارزنده‌­ای نبوده. اگر کم­تر باشد به این معنا است که سهم مورد نظر می­‌تواند رشد کند و ارزنده است. در واقع شما هنگام محاسبه باید نهایت دقت خود را به کار ببرید تا در تخمین، صورت ارزشی سهم شما مشکلی پیش نیاید.

نکات ضروری که باید در مورد این نسبت بدانید

1. در کل سه نوع Eps وجود دارد: آینده، دنباله­‌دار و میانگین.
2. میانگین اندازه p/e عددی بین 3.2 تا 13.2 است.
3. در تعاریف نظری این مقدار به ما می­‌گوید که سرمایه گذاران به ازای هر ریال سود راضی می­‌شوند چند ریال بپردازند.
4. این نسبت را می­‌توان ابزاری برای خوش‌بینی به آینده یک شرکت دانست که می‌­تواند چقدر رشد داشته باشد.
5. هنگامی که این نسبت پایین تر از مقداری باشد که در بازار است باید آن را تفسیر نموده و علل این مشکل را برطرف نمود.
6. این نسبت تنها معیار لازم نیست که با توجه به آن سهمی را بخرید و یا بفروشید.
7. اگر سود یک شرکت منفی باشد محاسبه نسبت p به e بی معنا خواهد بود درواقع p بر e منفی نداریم و برای تحلیل آن از روش­‌های دیگری کمک می­‌گیرند.

انواع نسبت‌ها

اگر بخواهیم این نسبت را در دسته بندی خاصی قرار دهیم آن را به دو نوع دنباله­‌دار و تحلیلی تقسیم می­‌کنند اگر دوست دارید با هر کدام از این تعاریف آشنا شوید پس با ما همراه باشید.

نسبت p به e دنباله‌­دار

نسبت دنباله‌دار به ساده ترین نوع پی به ای معروف است. در این روش کافی است قیمت سهم روز را به سود آن تقسیم نماییم تا مقدار به دست آید. این نسبت به قیمت سهام بستگی دارد و با تغییر آن کاهش و یا افزایش خواهد یافت.

p/e تحلیلی

 پی به ای تحلیلی یا برآوردی که به آن پیشتاز نیز گفته می­‌شود با روش‌­های خاصی محاسبه می­‌گردد. در محاسبه آن از عواملی مثل میزان بهره بانکی، میزان رشد سود یک شرکت، تورم و … نمی‌­توان چشم پوشی کرد. از این نسبت در ارزش­‌گذاری­‌ها استفاده می­‌شود و  پس از محاسبه، لازم است آن را در سود برآوردی شرکت در سال بعد ضرب کرده و با توجه به آن در مورد ارزش داشتن و یا نداشتن شرکت تصمیم بگیریم. اگر بتوانیم سود شرکت را خودمان تحلیل کنیم در آن صورت محاسبه این نسبت و ارزش‌­گذاری شرکت به بهترین وجه ممکن انجام گردیده است.

بالا یا پایین بودن p  به e به چه معناست؟

یکی از سوالات مهمی که در این مبحث وجود دارد این است که نسبت p/e بالا بهتر است یا پایین؟ 

با درک این مفهوم می توانید متوجه شوید، هنگامی که این مقدار بالا است انتظار داشته باشید که در آینده رشد کند و اگر رشد داشته باشد مخرج آن نیز زیاد می‌شود و دوباه تعادل برقرار خواهد شد. هنگامی که این عدد پایین است به این معنا است که در بازار انتظار می‌­رود سود شرکت در آینده کم شود و اگر این انتظار درست باشد در آینده مخرج این نسبت کم و دوباره متعادل می­‌شود.

محدویت های نسبت p به e چیست؟

نسبت پی به ای نیز مانند سایر ابزارهای مورد استفاده در بورس دارای کاستی‌­هایی است که نمی­‌توان با توجه به آن نتیجه گیری نهایی را به عمل آورد. بیشترین چالش در این زمینه برای شرکت­‌هایی است که این نسبت برای آن ها صفر و یا منفی بوده است. در این حالت برخی اعتقاد دارند باید آن را صفر در نظر گرفت و برخی دیگر بر این باور هستند که باید آن را غیر قابل تفسیر (N/A) بدانند.

از محدودیت­‌های دیگر این ابزار هنگامی ظاهر می‌­شود که بخواهیم نسبت p  به e را برای دو شرکت با هم مقایسه کنیم در این حالت است که قطعا ارزش و همچنین نرخ رشد دو شرکت تفاوت خواهد داشت و زمان و میزان فعالیت نیز در این پروسه دخالت دارند. بنابراین برای رفع این مشکل لازم است حتما شرکت­‌هایی که در یک گروه هستند با هم مقایسه گردند.

سخن پایانی

نسبت P به e یکی از ابزار­هایی است که در تحلیل سوددهی شرکت به شما کمک بسیار زیادی خواهد کرد و لازم است نبست به آن و شیوه محاسبه آن آگاهی لازم داشته باشید. لازم به ذکر است که تنها نباید تصمیم­‌گیری­‌های خود را بر مبنای این ابزار در نظر گرفت و لازم است از چند ابزار برای تحلیل نهایی استفاده کنید. این روش مانند هر روش دیگری دارای مزایا و معایبی است که تلاش کردیم شما را با آن‌­ها آشنا سازیم. برای درک بهتر مفاهیم بهتر است آموزش بورس از صفر را فرا بگیرید.

 ​