وقتی صحبت از بورس اوراق بهادار می‌شود، ذهن همگی به این سمت می‌رود که چه راه‌کارهایی می‌تواند موجب افزایش سود و انجام معامله‌ای بهینه شود. همان طور که می‌دانید، دو نوع تحلیل تکنیکال و فاندمنتال، از اصول اساسی کار است که می‌تواند اعداد و ارقام و وضعیت موجود را به گونه‌ای تحلیل کند، که افراد بتوانند بهترین تصمیم را بگیرند. به این حال استراتژی‌ها یا روش کارهای زیادی برای موفقیت در بازار بورس وجود دارد، که همگی برای کمک به سهامداران ایجاد شده‌اند. یکی از این روش‌ها، استراتژی خرید و فروش پله‌ای در بورس است. در این مقاله می‌خواهیم این روش را بررسی کرده و ببینیم که چگونه در تصمیم‌گیری به سهامداران کمک کرده است.
استراتژی پله‌ای در بورس چیست؟
هر سهامداری که در بازار بورس فعالیت می‌کند، استراتژی مخصوص به خود را دارد. همان طور که می‌دانید، انتخاب استراتژی جدای از بحث سودآوری و هدفی که سرمایه‌گذار دنبال می‌کند، به تیپ شخصیتی او نیز وابسته است. برای مثال افراد محافظه کار نمی‌توانند در استراتژی‌های کوتاه مدتی که بر مبنای خرید و فروش‌های بسیار است موفق عمل کنند و بیشتر تمایل به سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت دارند.
یکی از استراتژی‌هایی که بسیاری به آن رغبت دارند، استراتژی پله‌ای در بورس است. در این روش، سهامداران خرید و فروش را در حجم زیاد و یک جا انجام نمی‌دهند، بلکه پله پله و به صورت تدریجی این کار را می‌کنند. هدف از استراتژی پله‌ای در بورس، کاهش ضرر و افزایش سود است. البته این موضوع هدف تمامی استراتژی‌ها و خواسته تمامی سهامداران است.
چرا خرید و فروش پله‌ای در بورس ایجاد شد؟
این استراتژی به این دلیل به وجود آمد که سهامداران در مورد خرید و فروش دچار سردرگمی شدند. برای مثال وقتی سهمی با کاهش قیمت روبه‌رو می‌شود، آیا باید آن را فروخت، یا با افزایش تعداد قیمت میانگین سهم را کاهش داد؟ همچنین این مسئله وجود داشت که بهترین خرید چه حجم و چه قیمتی است؟ و این که آیا خرید تمام حجم مورد نظر به یک باره کار درستی است یا نه؟
روش خرید پله‌ای در بورس
تمام سهامداران به این شیوه عمل می‌کنند که، ابتدا با استفاده از انواع تحلیل‌ها، اندیکاتورها و شاخص‌ها سهم‌های مورد نظر خود را بررسی کرده و وقتی مشخص شد آن سهم مناسب است، اقدام به خرید می‌کنند. اما وقتی از بازار بورس صحبت می‌کنیم باید درصدی به خطا و اتفاقات غیرمترقبه که بر قیمت سهام اثر می‌گذارد نیز توجه داشته باشیم. بنابراین عاقلانه به نظر نمی‌رسد که تمام سرمایه خود را به یک باره برای خرید صرف کنیم، حتی اگر تحلیل‌ها نتایج بسیار امیدوار کننده‌ای نشان می‌دهند. پس باید چگونه عمل کنیم؟
تصور کنید شما ۱۰ میلیون تومان سرمایه دارید و می‌خواهید سهام یک شرکت را خریداری کنید. از تحلیل‌ها پیدا است که این شرکت به سمت خوبی در حال حرکت است. اما شما تصمیم می‌گیرید که در ابتدا با ۲ میلیون تومان وارد معامله شوید. کاملاً عقلانی است که وقتی نقطه ورود خود را پیدا کردید، امکان تغییر جهت سهام را در نظر بگیرید. در زمان تغییر جهت، دو حالت صعود و نزول وجود دارد. اگر نزول رخ دهد و شما تمام سرمایه خود را خرید کده باشید، مطمئناً پشیمان خواهید شد. اما اگر با بخشی از سرمایه وارد شوید، می‌توانید پس از بررسی مجدد به خرید ادامه دهید.
حال تصور کنید سهامی خریده‌اید، با صعود روبرو شده است و به این ترتیب نه تنها از سرمایه ۲ میلیونی اولیه سود کرده‌اید، بلکه می‌توانید با اطمینان از این که ضرر کم و سود زیاد است، خرید خود را ادامه دهید. درواقع نقطه یا پله دوم، سطح حمایتی خوبی برای ورود مجدد است. اما اگر سهام با افت قیمت مواجه شود، از آن جایی که تنها با ۲۰ درصد سرمایه خود وارد شده‌اید، ضرری که می‌بینید نیز به همان مقدار است.
استراتژی خرید و فروش پله‌ای در فارکس
خرید پله‌ای در فارکس نیز با همین رویکرد پیش می‌رود. این که شما چه مقدار از سرمایه خود را ارز بخرید، نمی‌تواند تنها وابسته به تحلیل‌های روی نمودارها باشد، گاهی ممکن است نیاز داشته باشید تا بخشی از سرمایه را وارد کنید و با استفاده از نتیجه‌ای که می‌بینید درمورد ادامه خرید ارز تصمیم بگیرید.
وقتی درمورد فارکس صحبت می‌کنیم، از اصطلاح سیگنال استفاده می‌کنیم. سیگنال به نقطه‌ای گفته می‌شود که سرمایه‌گذار آن را برای ورود به معامله مناسب می‌بیند. استراتژی پله‌ای در فارکس بر این مبنا عمل می‌کند که ریسک بین معاملات مجزا پخش شود. در فارکس چنانچه پله اول که با ریسک بسیار کم طی شده است، جواب داد و سیگنال توانست، حرکتی رو به جلو و صعودی ایجاد کند، پله‌های بعدی معمولاً با ریسک بیشتری تنظیم می‌شوند.
پس از آن که وارد معامله شدید، باید مدام مراقب باشید تا بیش از حد در آن باقی نمانید. در این جا است که بحث خروج پله‌ای مطرح می‌شود. همان طور که به صورت تدریجی وارد شدید، باید گام به گام خارج شوید. اگر تحلیل‌ها نشان می‌دهند که رویداد بزرگی در حال رخ دادن است یا این که روند معاملات به سمت مخالف خواسته شما پیش می‌روند، ابتدا معاملات پرریسک را شناسایی کرده و بر حسب اولویت ریسک و ضرر از آن‌ها خارج شوید.
انواع خرید پله‌ای
دو روش اصلی برای خرید پله‌ای وجود دارد. بسیار مهم است روشی را انتخاب کنیم، که با توجه به میزان ریسک‌پذیری و هدفی که دنبال می‌کنیم، بهترین نتیجه را برای ما به دنبال داشته باشد. وقتی صحبت از خرید و فروش می‌شود، معمولاً از اصطلاحات کف و سقف نیز استفاده می‌شود. طبیعی است که فروش باید در یک سقف مناسب و خرید در یک کف مناسب انجام شود. این که چگونه این حدود را تشخیص دهیم بسیار مهم است.
- روش اول: کاهش پله‌ای خرید
در این روش حجم بیشتری از سهام در مرحله اول خریداری می‌شود و به تدریج برای مراحل بعدی، این میزان کاهش می‌یابد. به این ترتیب، بیشترین سود از خرید اولیه به دست می‌آید و پس از آن با خریدهای بعدی، از خود حمایت می‌کنیم. به این ترتیب از آن جایی که در پله‌های بعدی در حجم کمتر خرید می‌کنیم، هزینه‌ای که می‌پردازیم تدریجی زیاد می‌شود. به مرور بالا رفتن حجم سرمایه‌گذاری، نهایتاً منجر به تناوب معاملات و سودآوری بیشتر می‌شود.
برای مثال اگر قصد داریم ۱۰۰۰ سهام از یک شرکت بخریم، ابتدا ۵۰۰ سهام خریده و در خریدهای بعدی این تعداد را کمتر می‌کنیم و ۲۵۰، ۱۵۰، ۱۰۰ و ۵۰ را به عنوان حجم‌های بعدی انتخاب می‌کنیم. البته این روش ریسک خود را نیز دارد. چرا که اگر صعود قیمت بر طبق پیش‌بینی‌های ما رخ ندهد، چون حجم بیشتر را در خرید اول پرداخت کردیم، زیان‌ده خواهد بود.
- روش دوم: خرید در بخش‌های مساوی
مزیتی که این روش دارد این است که هدف اصلی استراتژی پله‌ای را بهتر محقق می‌کند. به این ترتیب که خریدها با حجم کمتری انجام می‌شوند و به این ترتیب می‌توانیم برای خریدهای بعدی تصمیم بهتری بگیریم.
تصور کنید ۱۰۰۰ سهمی که در روش قبل مثال زدیم را به حجم‌های ۱۰۰تایی تقسیم کرده‌اید. به این ترتیب ۱۰ پله وجود خواهد داشت، اگر پس از پله اول به این نتیجه برسید که سهم با پیش‌بینی شما همراه نیست، می‌توانید خرید را ادامه ندهید.
عوامل مؤثر بر انتخاب روش مناسب
انتخاب روش مناسب به این صورت است که اگر مشخص شود، سهام آینده خوبی دارد، روش اول مناسب است و اگر مشخص شود که در کوتاه مدت نمی‌توان برای آن حکم دقیقی صادر کرد، اما قابلیت‌های خوبی دارد، روش دوم مناسب است.
حال برای آن که روش درست و مناسب‌تر را انتخاب کنیم، لازم است دو مورد را در نظر بگیریم، یکی هزینه معاملات و دیگری فراز و فرود قیمت‌ها.
- میزان هزینه معاملات
پیش‌تر به این موضوع اشاره کردیم که باید در معاملات خود تناوب ایجاد کنیم. به این منظور، باید هزینه معاملات را در نظر داشته باشیم.
- فراز و فرود یا نوسان قیمت‌ها
طبیعی است که هر اقدامی در بحث سرمایه‌گذاری نیاز به آینده‌نگری دارد. این که شما بتوانید نوسان قیمت‌ها و روند حرکتی آن‌ها را پیش‌بینی کنید، بسیار مهم است. شما قرار است زمان ورود به پله‌ها را بر حسب همین فاکتور انتخاب کنید، بنابراین باید از تحلیل‌ها استفاده کرده و مدام در حال بررسی سهم مورد نظر خود باشید.
دیدگاه سهامداران نسبت به استراتژی پله‌ای
مانند هر موضوع دیگری، دو دید مثبت و منفی نسبت به استراتژی پله‌ای در بورس وجود دارد. افرادی که مخالف هستند، معتقدند که، این روش می‌تواند به ضرر بزرگی منجر شود. این افراد به استفاده از اندیکاتورها و سنجش همه جوانب بیش از استراتژی پله‌ای در بورس اعتماد دارند.
افراد موافق برعکس فکر می‌کنند. از دید موافقان، این روش به نوعی شبیه به خرید با تخفیف است. تصور کنید در پله اول مقداری سهام خریده‌اید که اکنون به جای صعود، افت قیمت را تجربه کرده است. موافقان بر این باور هستند که در پله‌های بعدی چون همان سهام را با قیمت کمتر می‌خرید به نفع شما است.
برای مثال اگر از روش دوم استفاده می‌کنید و ۱۰۰ سهام اولیه را در پله اول با قیمت هر سهم ۴۰۰ تومان خریده‌اید و در پله بعدی به قیمت ۳۵۰ تومان برای هر سهم برسیم، شما می‌توانید تعداد بیشتری سهام بخرید و به قیمت جدید به چشم تخفیف نگاه کنید.
مثالی برای درک بهتر خرید پله‌ای در بورس
گفتیم که استفاده از استراتژی پله‌ای در بورس، می‌تواند مانع ضرر زیاد شود و به سودآوری کمک می‌کند. برای درک بهتر به مثال زیر توجه کنید.
تصور کنید شما شرکت «الف» را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کرده‌اید. اگر قصد داشته باشید با پله‌های ۱ میلیون تومانی سرمایه‌گذاری کنید و قیمت هر سهم ۵۰ تومان باید، باید در هر پله تعداد ۲۰ هزار سهم بخرید. حال اگر قیمت هر سهم از ۵۰ تومان به ۴۰ تومان برسد، در پله بعدی با همان ۱ میلیون تومان قادر خواهید بود ۲۵ هزار سهم بخرید. به این ترتیب شما با ضرر کمتر پله‌ها را طی می‌کنید و ممکن است به سودآوری نیز برسید.
کاهش میانگین خرید
آن چه در مثال بالا رخ داده است، با نام «کاهش میانگین خرید» شناخته می‌شود. اگر سهامدار ببیند که سهم با افت روبرو شده است، به ناچار باید خرید بعدی را در قیمت پایین‌تر و طبیعتاً حجم بیشتر انجام دهد.
این اتفاق مزایایی دارد. یکی از مزیت‌ها این است که چون سهامدار با میانگین کمتری نسبت به خرید قبلی، سرمایه‌گذاری خود را انجام داده است، بنابراین با رشد دوباره پس از افت، می‌تواند ضرر را تا حدی جبران کند. اما اگر افت قیمت‌ها ادامه‌دار باشد، چنین چیزی نتیجه‌ای ندارد و به هر حال ضرر رخ خواهد داد.
فروش پله‌ای سهام
حتماً اصطلاح حد ضرر را شنیده‌اید. حد ضرر مبلغی است که شما به عنوان نقطه خروج مشخص می‌کنید. برای مثال اگر سهمی را به قیمت ۱۲۰ تومان خریده‌اید، حد ضرر ۸۰ تومانی مشخص می‌کنید و اگر سهم به این قیمت رسید آن را فروخته یا به اصطلاح از معامله خارج می‌شود. البته مشخص کردن حد ضرر هم روند مخصوص به خود را دارد و به این سادگی‌ها نیست.
هدفی که از بیان این موضوع دنبال می‌کنیم این است که یادآور شویم، افراد معمولاً تصور می‌کنند که وقتی سهام حد ضرر را لمس کرد باید به سرعت و کامل از معامله خارج شد. چنین تفکری در استراتژی پله‌ای در بورس جایگاهی ندارد.
وقتی در این استراتژی به فروش پله‌ای سهام می‌رسیم، باید به صورت گام به گام عمل کنیم. در این روش خروج از معامله سطح مقاومت سهم فاکتور مهمی است. وقتی قیمت‌ها در مقاومت قرار گرفتند، سهامدار باید هوشیارانه عمل کرده و به صورت تدریجی از معامله خارج شود. به این ترتیب، امکان نگهداری بخشی از سود و کم کردن ضرر وجود دارد.
در فروش نیز مانند خرید، باید پس از هر پله به روند بازر وسهام مورد نظر نگاه کنیم. چرا که ممکن است افت قیمت ادامه‌دار نباشد. بنابراین همان طور که سرمایه را کم کم به بازار تزریق کردیم، باید کم کم از آن بیرون بکشیم.
مزایای و معایب خرید و فروش پله‌ای سهام
وقتی در خرید از روش پله‌ای استفاده کنید، این امکان برای شما وجود دارد که در صورت افت قیمت، با شرایطی سر به سر یا با ضرر کمتر از حد معمول از معامله خارج شوید. بنابراین نهایتاً مزیت این استراتژی، همان کاهش ضرر و افزایش سودی است که در ابتدا به آن اشاره کردیم.
با این که این روش خوب به نظر می‌رسد، اما نباید ویژگی‌های بازار را فراموش کرد. بازار ممکن است در هر زمانی دچار رویدادهای هیجانی شود، که این استراتژی به تنهایی قادر به مقابله با آن نیست.
در استفاده از استراتژی پله‌ای به چه مواردی باید توجه کرد؟
- شما نمی‌توانید هر سهامی را برای خرید با استفاده از استراتژی پله‌ای انتخاب کنید. بسیار مهم است که سهام از تحلیل‌های اولیه سربلند بیرون آمده باشد و چنین کاری بیشتر برای سهام‌های بنیادین و شرکت‌های قدرتمند پیشنهاد می‌شود.
- وقتی از تحلیل‌های تکنیکال و فاندمنتال صحبت می‌کنیم، به این دلیل است که می‌خواهیم به نتایج مهمی برسیم. با استفاده از این تحلیل‌ها شما می‌توانید از روی نمودار قیمتی هر سهم از گذشته (بسته به زمانی که در نظر دارید) تا امروز آن سهم را بررسی کنید و فراز و فرودهای آن را استخراج کنید. همچنین می‌توانید بررسی کنید که هر فراز و فرود به چه علت رخ داده است و چگونه جبران شده است. به این ترتیب خواهید فهمید که اگر قرار بر افت قیمت باشد، چه دلیل باعث ایجاد آن است و آیا قابلیت جبران دارد یا خیر.
- همچنین این نکته را به یاد داشته باشید که استراتژی پله‌ای در بورس، به کمک افرادی می‌آید که معمولاً تحت تأثیر هیجانات خود تصمیم‌گیری می‌کنند و در زمان گذر از یک شرایط به شرایط دیگر، بر خود مسلط نیستند، چرا که این روش می‌تواند افراد را از حرکات ناگهانی بازدارد.
- نکته مهم دیگری که وجود دارد، این است که باید محاسبه و تعیین کف و سقف و سطوح حمایت و مقاومت به درستی صورت گرفته باشد. اگر چه این موارد در مجموعه تحلیل‌ها قرار می‌گیرند، اما آنقدر مهم هستند که باید جداگانه به آن‌ها بپردازیم. درواقع مسئله‌ای که وجود دارد این است که شما باید بتوانید محدوده‌ای برای خود تعیین کنید که ورود و خروج شما را معنادار کند. نمودارها و ابزارهایی که نرم‌افزارهای تحلیل در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهند، در این رابطه کمک بزرگی به شما می‌کنند.
سخن پایانی
سرمایه‌گذاران بازار بورس و اوراق بهادار، همگی با هدف سودآوری و افزایش سرمایه وارد این کار می‌شوند. بنابراین باید نهایت تلاش خود را برای جلوگیری از ضرر به کار گیرند. این که افراد از چه استراتژی‌هایی استفاده می‌کنند در نتیجه‌ای که به دست می‌آورند بسیار تأثیرگذار است.
استراتژی پله‌ای در بورس، یکی از روش‌هایی است که با هدف کاهش ضرر معاملات ایجاد شده است. این استراتژی تنها زمانی پاسخ می‌دهد که به صورت مداوم بررسی شود. با این حال باید بدانید که یک استراتژی به تنهایی نمی‌تواند موجب موفقیت شما در بورس شود. یک سرمایه‌گذار موفق باید از ابزارهای مختلف در کنار استراتژی خوب استفاده کند تا به نتیجه دلخواه برسد.
دیدیم که استراتژی پله‌ای چیست و برای خرید و فروش به کمک آن باید چگونه عمل کرد. امیدواریم که در این مقاله، توانسته باشیم اطلاعات را در مسیر آموزش بازار بورس به خوبی منتقل کرده باشیم.
برای یادگیری “یک سرمایه گذار چه چیزهایی را باید بداند” مسیر زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:
