معامله‌گرانی که از تحلیل بنیادی (فاندامنتال) برای پیش‌بینی اوضاع بازار استفاده می‌کنند، در پی یافتن ارزش ذاتی سهام هستند تا براساس آن بتوانند برای خرید یا فروش یک سهام خاص در بورس، تصمیم بگیرند. اما پی بردن به این ارزش ذاتی در آموزش مقدماتی بورس و آموزش‌های پیشرفته، با روش‌های گوناگونی انجام می‌شود. یکی از رایج‌ترین مدل‌های بررسی سود شرکت‌ها در بورس تهران، مدل TTM است که در اینجا به بررسی این روش خواهیم پرداخت. اما برای درک این مدل، در هر آموزش بورس باید ابتدا با مفاهمی چون EPS و P/E آشنا شویم. اگر شما هم در مورد این مدل کنجکاو هستید و می‌خواهید عملکرد شرکت‌های موردنظر خود را به کمک آن بررسی کنید، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
سود هر سهم یا «EPS» در بورس چیست؟
ای‌پی‌اِس یا EPS مخفف عبارت «Earnings Per Share» به معنی «درآمد هر سهم» است. در واقع وقتی سود خالص یک شرکت، پس از کسر مالیات در پایان سال مالی را بررسی کنیم، به EPS آن شرکت دست یافته‌ایم!
مقدار درآمد هر سهم یا EPS شرکت‌ها براساس فرمول زیر محاسبه می‌شود:
سود کل ÷ تعداد سهام = سود هر سهم (EPS)
برای مثال، اگر یک شرکت توانسته باشد در انتهای سال، ۵۰۰ میلیون تومان سود ایجاد کند و تعداد کل سهام آن شرکت برابر با ۲۰ میلیون سهم باشد، مقدار EPS آن شرکت برابر با معادله‌ی زیر خواهد بود:
۲۵ = ۲۰/۰۰۰/۰۰۰ ÷ ۵۰۰/۰۰۰/۰۰۰
یعنی این شرکت در طول یکسال توانسته است در برابر هر یک سهم خود، ۲۵ تومان سود ایجاد کند! البته مقدار سود و تعداد سهام شرکت‌ها می‌تواند بیشتر یا کمتر از این مقدار باشد. بهرحال برای محاسبه EPS، باید سود سهام بر تعداد سهام تقسیم شود که در محاسبه سود شرکت‌های مختلف، اعداد متفاوتی را نیز شاهد خواهیم بود. محاسبه دقیق اعداد بزرگتر در آموزش ۰ تا ۱۰۰ بورس انجام می‌گیرد.
نبست قیمت به درآمد یا «P/E» در بورس چیست؟
نبست قیمت به درآمد یا «P/E» در بورس چیست؟نسبت پی بر ای یا «P/E» مخفف عبارت «Price/Earnings» به معنی «نسبت قیمت به درآمد» سهام در بورس است. معامله‌گران از این نسبت برای محاسبه ارزش ذاتی سهام استفاده می‌کنند. این روش به عنوان یک شیوه رایج برای محاسبه ارزش سهام در جهان قرار گرفته و طبیعتاً تحلیلگران ما در بورس تهران نیز از همین نسبت برای برآورد دقیق ارزش ذاتی سهام، بهره می‌گیرند.
تقسیم قیمت جاری هر سهم بر سود آن سهم، چنین نسبتی را ایجاد می‌کند که اصطلاحاً به آن «قیمت تابلوی سهم» نیز گفته می‌شود.
برای محاسبه ارزش ذاتی سهام به کمک دو مفهوم EPS و P/E فرمول زیر ایجاد می‌شود:
ارزش ذاتی سهام = «EPS» سود هر سهم × «P/E» قیمت بر درآمد
محاسبه سود شرکت‌ها از طریق مدل TTM
قبلاً شرکت‌های بورسی، یک ماه مانده به شروع سال مالی جدید، پیش‌بینی‌های خود برای عملکردشان را به‌صورت عمومی منتشر می‌کردند. در واقع این سازمان بورس و اوراق بهادار کشور بود که چنین الزامی را برای شرکت‌ها ایجاد کرده بود. تحلیلگران به کمک این پیش‌بینی‌ها، به راحتی می‌توانستند سود و زیان‌ها را محاسبه کنند. بنابراین سودهای پیش‌بینی شده‌ی هر شرکت، مبنای محاسبه سود هر سهم یا EPS قرار می‌گرفت. اما به دلیل اینکه گزارش‌ها دچار تغییر شده و نمادهای بورسی هم در پی این تغییرات متوقف و سپس بدون محدودیت نوسان بازگشایی می‌شدند، تحلیلگران و افراد معامله‌کننده در بازار بورس، با سردرگمی‌های بسیاری روبه‌رو بودند.
همین موضوع سبب شد تا از اواخر سال ۱۳۹۶، سازمان بورس و اوراق بهادار کشور، ارائه گزارشات پیش‌بینی شرکت‌ها را ممنوع اعلام کند. از آن پس چون هیچ مبنایی برای محاسبه EPS یا سود هر سهم در دست تحلیلگران قرار نمی‌گرفت، برای محاسبه این امر از روش دیگری تحت عنوان «مدل TTM» استفاده می‌کنند.
مدل TTM چیست؟
مدل تی‌تی‌اِم یا TTM مخفف عبارت «Trailing Twelve Months» به معنی «دوازده ماهه گذشته» است. در حال حاضر شرکت‌های بورس موظف هستند تا عملکرد‌های سه ماهه خود را در صورت‌های مالی گزارش کنند که در ۴ دوره قابل محاسبه هستند.
در نتیجه تحلیلگران و معامله‌کننده‌های بازار بورس به سود سه ماه گذشته هر سهم دسترسی دارند (این اطلاعات در سایت TSETMC منتشر می‌شود). بنابراین در مدل TTM، می‌توان چهار دوره سه ماهه شرکت‌ها را که جمعاً ۱۲ ماه می‌شود، مورد بررسی قرار داده و براساس EPS این چهار دوره سه ماهه، سود سالیانه شرکت‌ها را ارزیابی کرد. اطلاعات محاسبه نسبت‌های «P/E» نیز در گزارش شرکت‌ها موجود است و می‌توان ارزش ذاتی سهام را به کمک فرمول‌های نامبرده در قسمت قبل، مورد محاسبه و بررسی قرار داد.
ممکن است ارزیابی با مدل TTM به نسبت روش قبل (گزارشات پیش‌بینی) کمی زمانبرتر باشد، اما اطلاعات آن واقعی است و تحلیلگران با ارزیابی نتایج حقیقی شرکت‌ها به ارزش ذاتی سهام‌شان پی می‌برند، این در حالی است که در روش قبل، همه چیز براساس پیش‌بینی‌ها انجام می‌شد و اطلاعات واقعی در دست نبود!
مدل TTM برای چه نوع شرکت‌هایی کارایی ندارد؟
مدل TTM برای شرکت‌هایی که نوسان زیادی را در مسیر سوددهی خود طی می‌کنند، کاربرد ندارد؛ در واقع این روش برای تمام شرکت‌هایی که با دگرگونی‌های بسیاری در روند ایجاد سود و سایر فعالیت‌های خود روبه‌رو می‌شوند، بی فایده است!
برای مثال، برخی از نمادهای گروه خودرو در بورس تهران که در برخی از دوره‌های سه ماهه خود، سود خوبی ایجاد کرده و در سه ماهه بعدی زیان می‌دهند، با مدل TTM بررسی نمی‌شود. در واقع در این روش، چهار دوره سه ماهه باید مورد بررسی قرار بگیرد. پس اگر روند رشد شرکت‌ها سلسله‌مراتبی نباشد، نمی‌توان این مدل را در ارزیابی آن‌ها به کار برد.
سخن نهایی
در روش پیش‌بینی عملکرد تا سال ۹۶، برخی از شرکت‌ها با اهداف متفاوتی، گزارشات و پیش‌بینی‌های غیرواقعی را ارائه می‌کردند. آن‌گاه تحلیلگران نیز همان اطلاعات اشتباه را مورد محاسبه قرار می‌دادند. اما هم‌اینک تمام اطلاعات حقیقی شرکت‌ها در دسترس قرار دارد و با کمک مدل TTM می‌توان سودهای ۱۲ ماهه آن‌ها را حساب کرد.
قطعاً روش‌ها و شگردهای دیگری هم برای پی بردن به ارزش ذاتی سهام و بازدهی معاملات در بورس وجود دارد که در انواع دوره آموزش بورس، می‌توان آن‌ها را در سطوح مختلف فراگرفت. پس اگر مایل هستید تا با دانش و اطلاعات بیشتری در بازار به معامله بپردازید و سودهای بیشتری نصیب خود کنید، همین حالا آموزش خود را با دوره‌های مقدماتی و تکمیلی آموزش بورس دلفین وست شروع کنید.
برای یادگیری “افزایش سرمایه” مسیر زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:
