قرارداد آتی سبد سهام و نحوه معامله قرارداد آتی سهام
بازار بورس را می توان بزرگ ترین بازار مالی هر کشور دانست که فعالیت و سرمایه گذاری درست و دقیق در آن می تواند سبب ثروت آفرینی برای سرمایه گذاران شود. بسیاری از افرادی فکر می کنند که صرفا در آموزش بورس می توان به خرید و فروش سهام یا صندوق های بورسی پرداخت، اما درحال حاضر ابزارهای متنوعی برای فعالیت در این بازار وجود دارد.یکی از این ابزار های مالی پرکاربرد، قرارداد آتی سبد سهام است که در ادامه این مقاله به بررسی آن می پردازیم؛ با ما همراه باشید.
قرارداد آتی سبد سهام چیست؟
فهرست مطالب
قراردادی است که طبق آن فروشنده متعهد می شود که در تاریخ سررسید مشخص شده، سبد سهام پایه را به قیمتی که در زمان بستن قرارداد تعیین شده است، بفروش برساند. همچنین، خریدار متعهد می شود که آن سبد سهام پایه را در تاریخ سررسید مشخص شده خریداری کند.
سبد مرجع در قرارداد آتی سبد سهام
سبد مرجع قرارداد آتی سبد سهام به مجموعه ای از سهام های مشخصی گفته می شود که ترکیب این سهام ها (نوع و تعداد) دقیقاً با یکی از شاخص های بورسی یکی خواهد بود. به عنوان مثال، سبد مرجع نماد جنفت را درنظر بگیرید.
این سبد شامل سهم هایی است که در شاخص فراورده نفتی قرار می گیرند و وزن هر شرکت در ترکیب این سبد برابر با ارزش بازاری همان شرکت می باشد.
سبد پایه در قرارداد آتی سبد سهام
سبد پایه را می توان کوچک شده سبد مرجع دانست. به بیان کامل تر، تمامی سهم هایی که در سبد مرجع قرار دارند، در سبد پایه نیز قرار می گیرند و تنها تفاوت این دو در تعداد سهم ها می باشد که تعداد سهام در سبد پایه کمتر از تعداد سهام در سبد مرجع است.
ضمانت انجام قرارداد آتی سبد سهام
یکی از مزایای این قرارداد، ضمانتی می باشد که برای آن درنظر گرفته شده است. ضمانت آن بدین شیوه است که خریدار و فروشنده باید قبل از انجام معامله، درصدی از کل مبلق قرارداد آتی سهام را به عنوان ودیعه معامله نزد اتاق پایاپای بورس قرار دهند. این به عنوان همان تضمینی که گفته شد، عمل خواهد کرد تا طرفین به طبق تعهدات خود پیش روند.
هنگام انعقاد قرارداد، وجه تضمین اولیه طبق مشخصات قرارداد آتی سهام معادل با 20% ارزش معامله خواهد بود که ثابت نیست و ممکن است که متناسب با ارزش هر معامله تغییر کند؛ اما وجه تضمین اولیه در پایان هر روز کاری باتوجه به سود یا زیان طرفین معامله دچار تغییر خواهد شد.
درنتیجه، طرفین قرارداد به اندازه 70% وجه تضمین اولیه باید در حساب خود موجودی داشته باشند و نباید هیچگاه موجودی آن ها کمتر از این مقدار شود.
علت مهم بودن وجه تضمین چیست؟
این وجه تضمین که توسط طرفین در یکی از بهترین کارگزاری بورس سپرده می شود، به جهت این است که طرفین در تاریخ سررسید قرارداد آتی سبد سهام به تعهدات خود عمل می کنند. اگر هر یک از طرفین نتوانند به تعهدات خود عمل کنند، از وجه تضمین برای پرداخت خسارت وارد شده به طرف مقابل استفاده می شود؛ این کار سبب می شود که ریسک معامله بشدت کاهش یابد.
مشخصات قرارداد آتی سبد سهام
مشخصات هر کدام از قراردادهای آتی سبد سهام بسیار مهم مهم می باشند که قبل از انتخاب آن باید مورد بررسی قرار بگیرند. این مشخصات عبارت انداز:
نوع دارایی پایه
دارایی که قرارداد آتی روی آن منتشر می شود، به عنوان دارایی پایه درنظر گرفته می شود که می توان آن را معامله کرد و در تاریخ سررسید به طرفین جابه جا خواهد شد.
تاریخ سررسید
به حجم دارایی که طی یک قرارداد معامله می شود، اندازه قرارداد آتی می‌گویند. اندازه هر قرارداد آتی توسط سازمان بورس تعیین می‌شود؛ اما سرمایه‌گذاران می‌توانند مضربی صحیح از اندازه قرارداد آتی تعیین شده توسط سازمان بورس را معامله کنند.
اندازه قرار داد آتی
در یک قرارداد آتی سبد سهام، به حجم دارایی که معامله می شود، اندازه قرارداد آتی گفته می شود که اندازه آن توسط سازمان بورس مشخص می شود. با این حال، سرمایه گذاران می توانند با مقدارهای کمتری معامله خود را انجام دهند؛ در واقع، آن ها می تواند براساس مضربی از اندازه قرارداد آتی سهام تعیین شده توسط سازمان بورس معامله کنند.
سقف مجاز موقعیت های باز
قراردادهای آتی سبد سهامی که منعقد و اجرایی شده است؛ اما هنوز تاریخ سررسید آن ها نرسیده یا معامله هنوز لغو نشده است؛ موقعیت یا معامله باز گفته می شود. سقف مجاز موقعیت های باز توسط سازمان بورس تعیین می شود.
حد نوسان قیمت های روزانه
دامنه نوسان قراردادهای آتی سبد سهام بین 5+% تا 5-% قیمت تسویه روز معاملاتی قبل خواهد بود.
تحویل و مهلت گواهی آماده تحویل
در هر قرارداد آتی، یکی از مشخصات بسیار مهم که باید به صورت دقیق مشخص شود، زمان و شرایط تحویل دارایی پایه است. در تاریخ سررسید قرارداد آتی سبد سهام، سهام از حساب فروشنده کسر شده و به صورت خودکار به حساب خریدار اضافه خواهد شد.
نماد معاملاتی قرارداد آتی سبد سهام چیست
نماد معاملاتی قرارداد آتیراز فرمول زیر بدست می آید.
حرف (ج) + دارایی پایه + تاریخ سررسید
به عنوان مثال:
جستا 0302 = حرف (ج) + دارایی پایه (شستا) + تاریخ سررسید (اردیبهشت 1403)
جفلز 912 = حرف (ج) + دارایی پایه (فلزات اساسی) + تاریخ سررسید (اسفند 1399)
لیست نمادهای قرارداد آتی سبد سهام
برای مشاهده لیست نمادهای قرارداد آتی سهام باید به سایت شرکت مدیریت فناوری تهران به آدرس www.tsetmc.com مراجعه کنید. برخی از نمادهای معاملاتی قرارداد آتی عبارت انداز:
- آتی وتجارت
- آتی پترول
- آتی خساپا
- آتی شپنا
- آتی فولاد
- آتی اهرم
مزایای معاملات قرارداد آتی سبد سهام
قراردادهای آتی سبد سهام همانند هر نوع ابزار مالی دیگری نیز دارای مزایای خاص خودش می باشد که برخی از مهم ترین های آن عبارت انداز:
همان طور که گفته شد، در ابتدا باید مبلغی به عنوان وجه تضمین پرداخت شود تا قرارداد انعقاد شود که این مبلع بسیار کمتر از ارزش کل قرارداد و معامله خواهد بود. در واقع، قرارداد آتی باعث می شود که با مبالغی کمتر از ارزش معامله، معامله انجام شود و این مزیت برای افرادی که سرمایه کوچکی دارند، بسیار مفید است.
قرارداد های آتی سبد سهام، معافیت مالیاتی می باشند. به دلیل وجود تضمین، ریسک قرارداد های آتی سبد سهام بسیار پایین است. کارمزد قراردادهای آتی سبد سهام به نسبت خرید و فروش سهام کمتر است.
ساعت معاملات قرارداد آتی سبد سهام
در طول هفته از شنبه تا چهارشنبه، معاملات بازار آتی سبد سهام از ساعت 8:45 صبح شروع به کار کرده و در ساعت 12:30 ظهر به پایان می رسد که 15 دقیقه ابتدایی آن از ساعت 8:45 تا 9:00 به عنوان پیش گشایش بازار درنظر گرفته می شود. در این زمان می توان سفارش های خود را ثبت یا تغییر داد، اما نمی توان معامله ای انجام داد.
سخن پایانی
در این مقاله به طور مفصل به بررسی قرارداد آتی سبد سهام به عنوان یکی از ابزارهای مهم و پرکاربرد بازار بورس همانند اوراق مشارکت پرداخته شد. طبق این قرارداد، فروشنده متعهد می شود که در تاریخ سررسید مشخص شده، سبد سهام پایه را به قیمتی که در زمان بستن قرارداد تعیین شده است، بفروش برساند.
همچنین، خریدار متعهد می شود که آن سبد سهام پایه را در تاریخ سررسید مشخص شده خریداری کند. اگر طرفین به تعهدات خود عمل نکنند، خسارت وارد شده از وجه تضمین دریافت شده پرداخت و جبران می شود؛ در نتیجه، یکی از کم ریسک ترین روش های سرمایه گذاری در بازار بورس می باشد.
« سوالات متداول »
- قرارداد آتی سهام چیست؟
قراردادی است که طبق آن فروشنده متعهد می شود که در تاریخ سررسید، تعداد معینی از یک سهام پایه را با قیمت هنگام بستن قرارداد به خریدار تحویل دهد. خریدار نیز متعهد می‌شود که سهام مورد نظر را در تاریخ سررسید با قیمت تعیین شده خریداری کند.
- چطور می توان از قراردادهای فعلی آتی اطلاع کسب کرد؟
مراجعه به سایت www.tsetmc.com می توانید لیستی از نمادهای قرارداد آتی سهام را مشاهده کنید.
- ساعت معاملات قراردادهای آتی چگونه است؟
معاملات قرارداد آتی سبد سهام در طول هفته از شنبه تا چهارشنبه و از ساعت 8:45 صبح تا 12:30 ظهر انجام می شود.