نظریه امواج الیوت به افتخار رالف نلسون الیوت (1871-1948) نامگذاری شده است. او یک حسابدار و نویسنده آمریکایی بود که با الهام از نظریه داو و مشاهدات شخصی خودش به این نتیجه رسید که حرکت بازار سهام را میتوان با مشاهده و شناسایی الگوی تکراری امواج پیش بینی کرد.

الیوت توانست بازارها را با عمق بیشتری تجزیه و تحلیل کند، ویژگی های خاص الگوهای موجی را شناسایی کند و براساس الگوها پیش بینی های دقیقی را انجام دهد. الیوت بخشی از کار خود را بر نظریه داو استوار کرد. نظریه داو نیز حرکت قیمت را برحسب امواج تعریف میکند، اما الیوت ماهیت فراکتالی بازار را کشف کرد. و برای اولین بار نظریه خود را در مورد الگوهای بازار در کتابی با عنوان اصل موج در سال 1938 منتشر کرد.

بازارها ماهیت فراکتالی دارند، به این معنی که در تمام تایم‌فریم‌ها یک الگوی تکرار شونده شکل میگیرد.

امواج الیوت چیست؟

به بیان ساده، حرکت در جهت روند در 5 موج ظاهر میشود (موج محرک یا Motive) و اصلاح روند در سه موج اتفاق می‌افتد (موج اصلاحی یا Corrective wave). حرکت در جهت روند به صورت 1,2,3,4 و 5 مشخص میشود و امواج اصلاحی با a,b,c شناخته میشوند. این الگوها را میتوانید در نمودارهای بلند مدت و کوتاه مدت مشاهده کنید.

درحالت ایده‌آل، الگوهای کوچکتر را میتوانید در الگوهای بزرگتر شناسایی کنید. از این نظر، امواج الیوت را میتوان به یک تکه بروکلی تشبیه کرد. اگر قطعه کوچکتر از آن جدا شود، شبیه قطعه بزرگ خواهد بود. این اطلاعات به همراه نظریه فیبوناچی و داو، به معامله گر برای شناسایی فرصت های معاملاتی کمک میکند.

اصول امواج الیوت

در مدل الیوت، قیمت های بازار بین یک مرحله محرک و یک مرحله اصلاح در تمامی تایم فریم ها به نوبت تغییر میکنند. امواج محرک به مجموعه ای از 5 موج درجه پایین تر تقسیم میشوند که دوباره بین محرک و اصلاح متناوب میشود. در تصویر زیر، امواج 1، 3 و 5 محرک هستند و امواج 2 و 4 اصلاحی از امواج 1 و 3 هستند.

در این تصویر، امواج 1، 3 و 5 امواج محرک هستند که به 5 موج کوچکتر تقسیم میشوند که به صورت ((i))، ((ii))، ((iii))، ((iv)) و ((v)) نامگذاری شده است. موج 2 و 4 اصلاحی هستند که به 3 موج کوچتر تقسیم میشوند و به صورت ((a))، ((b)) و ((c)) نمایش داده میشوند. همچنین امواج A,B و C امواج اصلاحی هستند که خود به امواج با درجه های کوچکتر تقسیم میشوند.

به زبان ساده، امواجی که در جهت روند شکل میگیرند، امواج محرک و امواجی که خلاف جهت روند شکل میگیرند، امواج اصلاحی هستند. امواج محرک خود از 5 موج کوچکتر تشکیل شده و موج اصلاحی شامل 3 موج است. البته در بازار امروز، امواج محرک می توانند در 3 موج آشکار شوند.

درجه های امواج الیوت

درجه موج الیوت برای نامگذاری و شناسایی تناوب ها استفاده میشود تا تحلیلگر بتواند موقعیت موج را در روند بازار شناسایی کند. الیوت 9 درجه امواج دارد و تفاوت این امواج در زمان تشکیل آنهاست. مثلا شکل گرفتن بزرگترین درجه ممکن است هزاران سال طول بکشد و هرچقدر درجه امواج کمتر شود، زمان تشکیل آن کوتاهتر خواهد بود.

نسبت های فیبوناچی در امواج الیوت

لئوناردو فیبوناچی ریاضیدان قرن 13 است که یکی از محبوب ترین کشفیات او دنباله فیبوناچی است. از فیبوناچی در امواج الیوت برای پیدا کردن اهداف موج های اصلاحی و هم اهداف موج های محرک استفاده میشود. چرخه امواج الیوت متشکل از هشت موج که دنباله‌ای از اعداد فیبوناچی هستند (0، 1، 1، 2، 3، 5، 8، 13، 21، 34 …). به همین دلیل است که استفاده از ابزارهای فیبوناچی در شمارش و پیش‌بینی امواج الیوت مفید هستند.

نسبت فیبوناچی برای اندازه گیری هدف حرکت امواج محرک و اصلاحی استفاده میشود. امواج مختلف در ساختار موج الیوت با این نسبت به یکدیگر مرتبط هستند. به عنوان مثال، در موج محرک:

• موج 2 معمولاً 50 درصد ، 61.8 درصد ، 76.4 درصد ، یا 85.4 درصد از موج 1 است.
• موج 3 معمولاً 161.8 درصد از موج 1 است.
• موج 4 معمولاً 14.6درصد، 23.6 درصد، یا 38.2 درصد از موج 3 است.
• موج 5 معمولاً معکوس 1.236 – 1.618 درصد از موج 4 است، معادل موج 1 یا 61.8٪ از موج 1+3.
بنابراین معامله گران می توانند با استفاده از اطلاعات بالا برای تعیین نقطه ورود و حد سود هنگام ورود به معامله استفاده کنند.

رفتار امواج محرک در امواج الیوت

موج 1: در تئوری امواج الیوت، موج یک در آغاز به ندرت آشکار میشود. هنگامی که موج اول در بازار صعودی آغاز میشود، اخبار اصلی تقریبا در سراسر جهان منفی است. روند قبلی هنوز در جریان است و اقتصاد قوی به نظر نمیرسد. براساس نظرسنجی ها اعتقاد معامله گران به طور قطعی نزولی هستند. حجم ممکن است با افزایش قیمت ها کمی افزایش یابد، اما به اندازه ای نیست که بسیاری از تحلیلگران را متقاعد کند.

موج 2: در نظریه امواج الیوت، موج 2 موج 1 را اصلاح میکند، اما هرگز نمیتواند فراتر از نقطه شروع موج یک را اصلاح کند. معمولا اخبار همچنان بد است. قیمت سعی میکند پایین ترین قیمتی که سطح قبلی ثبت کرده را دوباره آزمایش کند. افکار عمومی به بازار نزولی اعتقاد دارد. با این حال برخی از نشانه های مثبت برای تحلیلگران ظاهر میشود:

• حجم باید در طول موج 2 باید کمتر از موج 1 باشد.
• قیمت ها معمولا بیشتر از 61.8 درصد از موج یک افزایش نمی‌یابد.
• قیمت ها باید در طول موج کاهش یابند.

موج 3: این موج معمولا بزرگترین و قدرتمندترین موج در یک روند است. (در برخی از بازارها، موج 5 بزرگترین موج است) در این زمان، اخبار مثبت هستند و تحلیلگران بنیادی نیز به بازار خوش بین هستند. قیمت ها به سرعت افزایش می‌یابد. اصلاحات کوتاه مدت هستند. معامله گرانی که در موج اول و دوم وارد بازار نشدند، افسوس میخورند اما در نقطه میانی موج سه اغلب آنها به روند صعودی جدید می‌پیوندند. موج سه اغلب به اندازه‌ی نسبت 1.618:1 فیبوناچی موج یک افزایش می‌یابد.

موج 4 : در پایان موج 4 خرید بیشتری شروع میشود و قیمت ها دوباره شروع به افزایش میکنند. موج چهارم معمولا به وضوح یک موج اصلاح کننده است. قیمت ها ممکن است برای یک دوره طولانی به سمت پایین حرکت کنند. موج چهارم معمولا کمتر از نسبت 38.2 فیبوناچی موج سوم است. حجم در موج 4 کمتر از موج 3 است. اگر پتانسیل پیش روی موج 5 را شناسایی کنید، موج 4 موقعیت مناسبی برای خرید است.

موج 5: موج پنج در جهت روند است. اخبار تقریبا در کل مثبت است و همه خوشبین هستند. متاسفانه این زمانی است که بسیاری از سرمایه گذاران معمولی خرید میکنند. حجم اغلب در موج 5 کمتر از موج 3 است و بسیاری از اندیکاتورها شروع به نشان دادن واگرایی میکنند. (قیمت ها به بالاترین حد جدید میرسند اما اندیکاتورها به اوج جدیدی نمیرسند.) موج 5 فاقد قدرت موج سوم است و پیشروی آن توسط گروه کوچکی از معامله گران ایجاد میشود. اگرچه قیمت ها بالاتر از بالای موج 3 میرود اما قدرت در موج پنج در مقایسه با موج 3 بسیار ناچیز است.

رفتار امواج اصلاحی در امواج الیوت

موج A: تشخیص امواج اصلاحی معمولا سخت تر از امواج محرک است. در موج A قیمت ها کاهش می یابند و بازار اصلاح میکند. اما اخبار هنوز مثبت است. اکثر تحلیلگران این افت را اصلاح در بازار صعودی فعلی میدانند.

موج B: در این موج قیمت ها کمی افزایش پیدا میکنند که بسیاری آن را به عنوان از سر گیری بازار صعودی حاکم میدانند. کسانی که با تحلیل تکنیکال آشنا هستند، ممکن است قله را به عنوان الگوی سر و شانه ببینند. حجم در طول موج B باید کمتر از موج A باشد. در این مرحله، احتمالا بازار دیگر بهبود نمی‌یابد، اما هنوز به طور کامل منفی نشده است.

موج C: قیمت ها به طور ناگهانی پایین می آیند. حجم افزایش می‌یابد، و تقریباً همه متوجه می‌شوند که بازار نزولی کاملاً تثبیت شده است. موج C معمولاً حداقل به اندازه موج A است و اغلب تا نسبت 1.618 فیبوناچی موج A یا فراتر از آن پایین می آید.

انواع امواج محرک

در نظریه امواج الیوت، موج محرک یا ایمپالس، حرکت 5 موجی در جهت روندی است که میتواند یک موج با درجه بزرگتر در تایم فریم بالاتر تشکیل دهد. سه حالت مختلف از امواج محرک وجود دارد: موج ضربه ای (Impulse wave)، موج امتداد یافته (Impulse with extension) و موج مورب (Diagonal).

موج پیشرو Impulse

در امواج پیشرو یا ایمپالس، موج 4 به محدوده موج 1 وارد نمی شود. البته این قانون برای بازارهای مالی ای است که لوریج وجود ندارد صادق است. در بازارهایی مثل فارکس و ارزهای دیجیتال، این همپوشانی موج 4 و 1 مجاز است. البته اغلب این همپوشانی مربوط به تایم فریم های روزانه و میان روزی و بسیار نادر است.

• یک موج ایمپالس یا ضربه ای به 5 ریزموج با درجه کمتر تقسیم می شود.
• زیرشاخه های موج 1، 3 و 5 ایمپالس هستند که به صورت ((i))، ((ii))، ((iii))، ((iv)) و ((v)) نامگذاری شده اند.
• موج 2 نمی تواند به اندازه موج 1 اصلاح کند.
• معمولا موج 3 نمی تواند کوتاه ترین موج بین سه موج ایمپالس 1، 3 و 5 باشد.
• موج 4 حداکثر تا سقف موج 1 را میتواند اصلاح کند.
• واگرایی موج 5 توسط اندیکاتور RSI و MACD قابل تشخیص است.
  

نسبت های فیبوناچی

• موج 2 ،  50 درصد، 61.8 درصد، 76.4 درصد، یا 85.4 درصد از موج 1 است.
• موج 3 ، 161.8 درصد، 200 درصد، 261.8 درصد، یا 323.6 درصد از موج 1-2 است.
• موج 4 ، 14.6 درصد، 23.6 درصد، یا 38.2 درصد از موج 3 است اما بیش از 50 درصد نیست.
• سه روش مختلف برای اندازه گیری موج 5 وجود دارد. اول اینکه، موج 5 معکوس 123.6 – 161.8 درصد برگشت موج 4 است. دوم، موج 5 برابر با موج 1 است. سوم، موج 5 61.8 درصد از موج 1-3 است.

موج امتداد یافته Impulse with Extension

امواج امتداد یافته نوعی از انواع پیشرو هستند که در برخی از تقسیمات خود امواج بلند و کشیده تری دارند.

• امواج ایمپالس معمولاً در یکی از امواج محرک (موج 1، 3 یا 5) امتداد دارند.
• امواج امتداد یافته بیشتر در موج سوم در بازار سهام و فارکس رخ می دهد.
  

موج مورب پیشرو Leading Diagonal

• موج مورب پیشرو نوعی خاصی از امواج محرک است که در یک ضربه یا به صورت زیگزاگی در موج اول ظاهر میشود.
• این موج معمولا با همپوشانی موج 1 و 4 مشخص میشود، الته ممکن است همیشه این همپوشانی اتفاق نیفتد.
• تقسیم بندی یک مورب پیشرو می تواند به صورت 5-3-5-3-5 یا 3-3-3-3-3 باشد.

موج مورب پایانی Ending Diagonal

• مورب پایانی نوعی از امواج محرک است که به صورت تقسیم موج پنجم در یک ضربه یا به صورت زیگزاگی ظاهر میشود.
• مورب پایانی معمولا با همپوشانی موج 1 و 4 شناخته میشود. البته همیشه ممکن است این همپوشانی اتفاق نیفتد.
• تقسیم بندی یک مورب انتهایی یا 3-3-3-3-3 یا 5-3-5-3-5 است.

گاهی ممکن است موج پنجم از موج سوم فراتر نرود که به آن موج کوتاه شده و ناقص میگویند. برای تشخیص امواج کوتاه شده، موج پنجم باید دارای 5 ریزموج باشد.

انواع امواج اصلاحی

امواج اصلاحی امواجی هستند که برخلاف روند حرکت میکنند. این امواج در مقایسه با امواج محرک تنوع بیشتری دارند و به وضوح کمتر قابل تشخیص هستند. گاهی اوقات شناسایی الگوهای اصلاحی تا زمانی که کامل نشوند، ممکن است دشوار باشد. امواج اصلاحی در سه موج حرکت میکنند و هرگز 5 موج نمیشوند. 4 نوع الگوی اصلاحی وجود دارد:

زیگزاگ ها Zigzags

زیگزاگ ها در یک بازار صعودی، یک الگوی سه موجی نزولی به حساب می آید که با ABC نشان داده میشود و ساختار ریزموج های آن 5-3-5 است. در این الگو، زیگزاگ انتهای موج b به شکل قابل توجهی کوتاه تر از ابتدای موج A است.

نسبت های فیبوناچی

• موج B تقریبا 50٪، 61.8٪، 76.4٪ یا 85.4٪ موج A است.
• موج C تقریبا 61.8٪، 100٪ یا 123.6٪ موج A است.
• اگر موج C برابر با 161.8% موج A باشد، موج C می تواند موج 3 از 5 امواج امواج باشد.

مسطح ها (Flats)

الگوی فلت یا مسطح یک الگوی اصلاحی است که تفاوتش با الگوی زیگزاگ در ساختار ریزموج های ان است. ساختار ریزموج های الگوی مسطح 5-3-3 است. از آنجایی که موج A نیروی کافی برای حرکت نزولی ندارد و نمیتواند برخلاف زیگزاگ ساختار 5 موجی به وجود بیاورد. موج B قدرت انجام حرکت برخلاف روند اصلی را ندارد و در نزدیکی های شروع موج A پایان می‌یابد. موج C با اینکه ساختار 5 موجی دارد اما فقط به اندازه‌ی خیلی کمی میتواند از موج A عبور کند. الگوی فلت سه حالت دارد:

معمولی Regular Flats

• یک حرکت 3 موجی اصلاحی با برچسب ABC
• تقسیم بندی موج A و B در 3 موج است
• تقسیم موج C به 5 موج است
• تقسیم موج A و B می تواند هر ساختار 3 موجی اصلاحی شامل زیگزاگ، تخت و.. باشد.
• موج B نزدیک به شروع موج A خاتمه می یابد
• موج C عموماً کمی فراتر از انتهای موج A خاتمه می یابد
• موج C واگرایی دارد
  

رابطه نسبت فیبوناچی

• موج B برابر با 90% موج A است
• موج C برابر با 61.8٪ ،100٪، یا 123.6٪ از موج AB است
  

انبساط یافته Expanded Flats

• • یک حرکت 3 موجی اصلاحی با برچسب ABC
  • تقسیم بندی موج A و B در 3 موج است
  • تقسیم موج C به 5 موج است
  • تقسیم موج A و B می تواند در هر ساختار 3 موجی اصلاحی شامل زیگزاگ، تخت و.. باشد.
  • موج B از الگوی 5-3-3 فراتر از سطح شروع موج A خاتمه می یابد
  • موج C به طور قابل ملاحظه ای فراتر از سطح پایانی موج A پایان می یابد
  • موج C معمولا واگرایی دارد

رابطه نسبت فیبوناچی

• موج B  برابر 123.6% از موج A
• موج C برابر 123.6% – 161.8% موج AB

دونده Running Flats

• یک حرکت 3 موجی اصلاحی با برچسب ABC
• تقسیم بندی موج A و B در 3 موج است
• تقسیم موج C به 5 موج است
• تقسیم موج A و B می تواند در هر ساختار 3 موجی اصلاحی شامل زیگزاگ، تخت و… باشد.
• موج B از الگوی 5-3-3 به طور قابل ملاحظه ای فراتر از سطح شروع موج A خاتمه می یابد.
• موج C تمام مسافتی که موج A طی کرده را طی نمی کند.
• موج C معمولا واگرایی دارد

رابطه نسبت فیبوناچی

• موج B برابر 123.6% از موج A
• موج C برابر 61.8% – 100% موج AB

مثلث ها (Triangles)

مثلث یک حرکت رنج است که با کاهش حجم و نوسان همراه است. مثلث ها 5 ضلع دارند و هر ضلع به 3 موج تقسیم میشوند و ساختار 3-3-3-3-3 را تشکیل میدهند. این امواج با حروف a-b-c-d-e نامگذاری می شوند. الگوی مثلث با وصل کردن انتهای امواج a و c و امواج b و d به وجود می آید. موج e می تواند از خط a-c بگذرد و یا حتی به آن نرسد. در نظریه موج الیوت 4 نوع مثلث وجود دارد: صعودی Ascending ، نزولی descending ، انقباضی contracting و منبسط expanding.

• ساختار اصلاحی با برچسب ABCDE
• معمولا در موج B یا موج 4 اتفاق می افتد
• به صورت (3-3-3-3-3) تقسیم میشود

دوگانه سه تایی  (Double Three)

ساختار ترکیبی Double Three ترکیب دو الگوی اصلاحی است از جمله زیگزاگ، تخت و مثلث. وقتی این دو الگو ترکیب شوند، یک حرکت خنثی اصلاحی به صورت دوگانه سه تایی تشکیل میدهند.

• ترکیبی از دو ساختار اصلاحی با عنوان WXY
• تقسیم موج W و موج Y می تواند زیگزاگ یا مسطح باشد
• موج X می تواند هر ساختار اصلاحی داشته باشد

رابطه نسبت فیبوناچی

• موج X برابر با 50٪ ، 61.8٪ ، 76.4٪ یا 85.4٪ از موج W
• موج Y برابر با 61.8٪ ، 100٪ یا 123.6٪ موج W
• موج Y نمی تواند از 161.8 درصد موج W عبور کند

نمونه‌هایی از ترکیب‌های مختلف دو ساختار اصلاحی که دوگانه سه تایی را تشکیل می‌دهند:

ترکیبی از فلت و زیگزاگ:

ترکیبی از فلت و مثلث:

سه گانه سه تایی (Triple Three)

ساختار ترکیبی Triple Three یا سه گانه‌ی سه تایی ترکیب سه الگوی اصلاحی است از جمله زیگزاگ، تخت و مثلث. وقتی این سه الگو ترکیب شوند، یک حرکت خنثی اصلاحی به صورت سه‌گانه سه تایی تشکیل میدهند.

• ترکیبی از سه ساختار اصلاحی با عنوان WXYXZ
• تقسیم موج W، موج Y و موج Z می تواند زیگزاگ یا مسطح باشد.
• موج X می تواند هر ساختار اصلاحی باشد

رابطه نسبت فیبوناچی

• موج X برابر با 50٪ ، 61.8٪ ، 76.4٪ یا 85.4٪ از موج W
• موج Z برابر با  61.8٪ ، 100٪ ، یا 123.6٪ از موج W 
• موج Y نمی تواند از 161.8 درصد موج W عبور کند

نمونه‌هایی از ترکیب‌های مختلف سه ساختار اصلاحی را مشاهده میکنید:

استفاده از امواج الیوت elliott wave theory برای کسانی که با آن آشنایی کافی دارند، مناسب است. اما استفاده از آن برای تریدرهای تازه کار پیشنهاد نمیشود.