اوراق مشارکت چیست و معرفی انواع آن
اگر از علاقه مندان به بازارهای مالی و سرمایه گذاری می باشید، حتما تاکنون نام اوراق مشارکت را شنیده اید. یکی از انواع روش های سرمایه گذاری است که می توان از آن استفاده کرد؛ اما قبل از استفاده بهتر است که اطلاعی را درمورد آن کسب کرد. به عنوان مثال، باید بدانیم که اصلا اوراق مشارکت چیست؟
چگونه می توان آن را خرید یا به فروش رساند؟ انواع آن کدام اند؟ و… . اگر می خواهید اطلاعات کاملی راجب این اوراق بدست آورید، تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
اوراق مشارکت چیست؟
فهرست مطالب
قبل از اینکه به تعریف اوراق مشارکت بپردازیم، باید درمورد اوراق بهار صحبت کنیم؛ چرا که اوراق مشارکت نوعی اوراق بهادر است. اوراق بهادار به هر سندی گفتـه می شود که تضمین کننده حقوق مالک باشد. اوراق بهادر دارای قابلیت نقل و انتقال دارد و انواع آن عبارت انداز: اوراق مشارکت، سهام عادی، سهام ممتاز، حق تقدم، سهام جایزه و… .
همان طور که می دانید، اجرای طرح های زیرساختی توسط دولت نیاز به سرمایه های زیادی دارد. دولت به جهت تامین سرمایه به نوعی از مردم وام دریافت می کند و در ازای آن اوراق مشارکت به عنوان تضمین می دهد.
اوراق مشارکت به عنوان یک اوراق بهادر، توسط دولت منتشر شده است که هدف آن تأمین سرمایه و اعتبار برای طرح های زیرساختی کشور است. سرمایه گذاران می توانند با خرید این اوراق ها در طرح مربوطه شریک شوند و در سررسید آن شده، سود مشخص شده را دریافت کنند.
پس از تاریخ سررسید، ارتباط سرمایه گذاران با طرح مربوطه تمام خواهد شد. عملیات اجرا و نظارت این اوراق بر عهده بانک مرکزی خواهد بود.
انواع اوراق مشارکت
دارای انواع مختلفی بوده که عبارت اند از:
- اوراق ساده
- اوراق با نام و بی نام
- قابل تبدیل به سهام
- قابل تعویض با سهم
1. اوراق ساده
این نوع را می توان رایج ترین نوع آن دانست؛ زیرا هیچ قوانین خاصی نداشته و برای افراد بی تجربه گزینه بسیار خوبی است. این اوراق بدین صورت است که اصل سرمایه و سود آن در موعد مقرر طبق توافق پرداخت می شود.همچنین، اوراق مشارکت ساده را می توان قبل از تاریخ سررسید به فرد دیگری فروخت.
2. اوراق با نام و بی‌نام
نوع دیگر، اوراق بانام و بی نام است. در برخی از اوراق ها، نام مالک اوراق در زمان انتشار بر روی آن ثبت و فقط مالک می‌تواند نسبت به فروش آن اقدام کند که به اوراق مشارکت با نام معروف است.
در برخی دیگر از اوراق ها هیچ نامی به عنوان مالک ثبت نشده است و هر فردی که اوراق را در دست داشته باشد، به نوعی مالک آن شناخته شده و می تواند آن را به فروش برساند؛ این نوع اوراق ها به اوراق مشارکت بی نام معروف است.
3. قابل تبدیل به سهام
طبق قانون، شرکت های سهامی عام می توانند اوراق قابل تبدیل به سهام منتشر کنند. در این نوع اوراق، مالک می تواند اوراق خود را در زمان سررسید به سهام شرکت ناشر اوراق تبدیل کند.
قابل تعویض با سهم
این نوع اوراق همانند اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام می باشد و تنها تفاوت آن در این است که اوراق قابل تعویق می تواند به سهام سایر شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تبدیل شود.
سود اوراق مشارکت چه مقدار است؟
سود آن را نمی توان از قبل تعیین کرد و ممکن است که سود یک اوراق با اوراق دیگر متفاوت باشد. در واقع، سود آن ها به طرح زیرساختی مربوطه بستگی دارد . توسط نهاد های دولتی مربوطه تعیین می شود؛ اما معمولا سود آن ها به دلیل ترغیب سرمایه گذاران از سود بانکی بیشتر است.
با این حال، در اکثر مواقع سود بین 18% تا 23% سالانه است که در تاریخ سررسید به حساب سرمایه گذار واریز می شود.سرمایه گذاری و خرید اوراق مشارکت با دیدگاه میان مدتی و بازدهی متوسط بسیار ایده آل است. همچنین، در زمان هایی که بازار آموزش بورس نزولی است، خرید این نوع اوراق ها سودآوری خوبی را خواهد داشت.
ویژگی‌های اوراق مشارکت
برخی از مهم ترین ویژگی های آن عبارت انداز:
- به نسبت سهام، سرمایه گذاری کم ریسک تری است.
- سود آن ها معاف از مالیات می باشد.
- در بازار ثانویه می توان آن ها را معامله کرد.
- برخلاف سهام، سود تضمین شده دارد.
- دارای عمر و تاریخ سررسید مشخص می باشد.
- قابلیت خرید و فروش و انتقال دارد.
مزایا و معایب اوراق مشارکت
همانند هر نوع سرمایه گذاری دیگری دارای مزایا و معایب خاص خودش می باشد که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم:
مزایا:
- تضمین سود و بازگشت اصل سرمایه دارد؛ در نتیجه، ریسک آن بسیار پایین است.
- این نوع اوراق ها معاف از مالیات می باشند.
- دارای نقدشوندگی بالایی بوده و شرایط خرید و فروش را برای سرمایه گذاران هموار می کند.
- اوراق یکی از روش های سرمایه گذاری با مبالغ پایین است. در نتیجه، سرمایه گذارانی که دارای سرمایه اندکی می باشند، می‌توانند از این اوراق ها به راحتی استفاده کنند.
معایب:
- مالک اوراق حق حضور در مجامع شرکت و حق رای را ندارد.
- سود این اوراق ثابت می باشد؛ در نتیجه، بازدهی آن ها متناسب با پیشرفت پروژه و تورم نخواهد بود.
خرید و فروش اوراق مشارکت
خرید اوراق مشارکت باتوجه به اینکه بورسی یا غیر بورسی باشد؛ متفاوت است. اگر اوراق مشارکت بورسی باشد، سرمایه گذار ابتدا باید کد بورسی خود را دریافت و پس از آن در یکی از بهترین کارگزاری بورس ثبت نام کند. سپس می تواند از طریق حساب کاربری خود در کارگزاری نسبت به خرید اوراق اقدام کند.
اگر اوراق مشارکت غیر بورسی باشد، سرمایه گذار می تواند با مدارک شناسایی خود به یکی از شعب بانک فروشنده اوراق مراجعه و نسبت به خرید آن اقدام کند.مراحل فروش هر دو نوع اوراق مشارکـت همانند خرید آن ها می باشد. برای فروش اوراق بورسی باید از طریق حساب کاربری خود در کارگزاری اقدام کرد و در فروش اوراق غیر بورسی باید به بانک فروشنده مراجعه کرد.
اطلاعاتی که در زمان خرید اوراق مشارکت باید به آن توجه کرد
هر اوراق مشارکتی که صادر می شود، حاوی اطلاعاتی است که بر روی آن درج شده و باید به آن ها هنگام خرید توجه کرد؛ این اطلاعات به شرح زیر می باشند:
- قیمت اسمی اوراق
- تعداد اوراق
- با نام یا بی‌نام بودن اوراق
- درصد سود اوراق
- دوره های پرداخت سود اوراق
- تاریخ سررسید اوراق
تفاوت اصلی اوراق مشارکت و سهام چیست؟
اوراق مشارکت و سهام هر دو ماهیت شبیه بهم دارند، اما تفاوت هایی با یک دیگر دارند که به شرح زیر است:
- دارندگان سهام می توانند در مجامع عمومی شرکت حضور پیدا کنند و حق رای دارند؛ اما دارندگان اوراق مشارکت حق رای ندارند و به نوعی به عنوان طلبکاران شرکت شناخته می شوند.
- هیچ تضمینی وجود ندارد که دارندگان سهام از سهام خریداری شده سود کسب کنند؛ اما دارندگان اوراق مشارکت سود ثابت و تضمین شده‌ایرا در تاریخ سررسید دریافت خواهند کرد.
- برای خرید این اوراق نیازی به آموزش و تخصص نیست؛ اما برای خرید و فروش سهام نیاز به آموزش و کسب تخصص است.
- می توان گفت که عملا خرید اوراق مشارکت هیچ ریسکی ندارد؛ اما بازار سرمایه و خرید سهام دارای ریسک های خاص خودش می باشد.
- دارای تاریخ سررسید است؛ اما سهام بدون سررسید است.
- دارندگان سهام باید هر روز یا حداقل چند روز یک بار بازار سرمایه را رصد کنند و از شرایط کلی بازار باخبر باشند؛ اما دارندگان اوراق مشارکت نیاز به رصد بازار ندارند.
شرکت‌های مجاز به انتشار اوراق مشارکت
همان طور که گفته شد، اوراق مشارکت برای تامین سرمایه و اعتبار پروژه ها و طرح های زیر ساختی کشور انجام می شود؛ بنابرین، اکثر این اوراق ها توسط شرکت های دولتی، شهرداری ها و موسسات دولتی انجام می شود. همچنین، شرکت های سهامی عام، خاص، تعاونی و تولیدی نیز می توانند از این نوع اوراق استفاده کنند.
خرید غیرمستقیم اوراق مشارکت
نرخ سود در صورتی که اوراق قبل از زمان مقرر بازخرید شود، شکسته می‌شود. به همین علت امکان فروخت زودتر آن نیست. خرید اوراق صندوق درآمد ثابت یکی از راه های جایگزین برای دریافت سود در مدت زمان کوتاه است.
کدام بانک اوراق مشارکت می‌فروشد؟
همان طور که در بخش خرید و فروش اوراق مشارکت به آن اشاره شد، یکی از روش های خرید و فروش آن مراجعه به بانک می باشد؛ اما شاید برای شما سوال پیش بیاید که کدام بانک ها اجازه انتشار اوراق را دارند و به کدام بانک ها می توان مراجعه کرد؟
طبق اعلام بانک مرکزی، 25 بانک از جمله بانک ملی، رفاه، مسکن، موسسات اعتباری نور، ملل، کشاورزی، رفاه، خاورمیانه، پاسارگاد، سینا، کارآفرین، شهر، ایران زمین، دی، سرمایه، ایران و ونزوئلا، سامان، توسعه تعاون، پارسیان، اقتصاد نوین، گردشگری، ملت، سپه، صادرات و پست اجازه انتشار اوراق را دارند و می توان برای خرید و فروش به آن ها مراجعه کرد.
معمولا مدت سررسید اوراق هایی که از بانک ها خریداری می شود، یک ساله است. اگر زودتر از تاریخ سررسید، اوراق بازخرید شود، نرخ سود آن شکسته شده و 10% درنظر گرفته می شود.
نتیجه گیری
در این مقاله به بررسی اوراق مشارکت چیست پرداخته شد. این اوراق یکی از انواع اوراق بهادر بوده و به عنوان یک بدهی برای شرکت ناشر درنظر گرفته می شود. در واقع، یک شرکت به منظور تامین سرمایه و اعتبار پروژه های خود نسبت به انتشار آن اقدام کرده و در تاریخ سررسید، اصل سرمایه را به همراه سود آن به مالک پرداخت خواهد کرد.
یکی از بهترین روش های سرمایه گذاری برای افراد کم ریسک است؛ زیرا تضمین بازگشت اصل سرمایه و سود دارد و نیازی به داشتن تخصص خاصی ندارد.
«سوالات متداول»
- اوراق مشارکت چیست به زبان ساده؟
اوراق مشارکت یکی از انواع اوراق بهادار می باشد که توسط دولت یا سایر شرکت ها برای تامین مالی پروژه های خود منتشر می شود.
- آیا خرید اوراق مشارکت خوب است؟
به عنوان یک روش سرمایه گذاری کم ریسک و مطمئن، به افراد محتاط پیشنهاد می شود.
- اوراق مشارکت به چه منظور منتشر می‌شود؟
اوراق مشارکت به دلیل تامین مالی پروژه های شرکت ها منتشر می شود.
- خرید و فروش اوراق مشارکت چطور انجام می‌شود؟
به طور کلی، خرید و فروش اوراق مشارکت از طریق بورس یا با مراجعه به بانک های منتشر کننده آن انجام می شود.
- سود اوراق مشارکت چقدر است؟
سود اوراق مشارکت به صورت علی الحساب بوده و توسط منتشر کننده آن تضمین شده است که در تاریخ سررسید به همراه اصل سرمایه به مالک پرداخت شود.