بورس چیست؟ معرفی انواع بازارهای بورسی در ایران

بازار بورس را می توان بزرگ ترین بازار مالی کشور دانست که افراد بسیار زیادی در سراسر ایران در این بازار فعالیت می کنند. بازار بورس به 4 بازار مختلف تقسیم می شود که عبارت انداز: بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس ایران، بورس انرژی ایران و بورس کالا. در هر کدام از این بازار ها، شرکت ‌های مختلفی با شرایطی مشخصی حضور دارند و کالا های متفاوتی مورد معامله قرار می‌ گیرد.

در ادامه به معرفی بازار بورس و انواع بازار های آن می پردازیم؛ با ما همراه باشید.

بورس چیست؟

بازار بورس را می توان بازاری دانست که در آن دارایی های مختلفی مورد معامله قرار می گیرد. این بازار در سال 1345 تاسیس شد که هدف آن مدیریت انتقال ریسک، شفافیت بازار، کشف قیمت، ایجاد بازار رقابتی و جمع آوری وجوه برای تامین سرمایه شرکت ها است.

کاربران در این بازار می توانند به سرمایه گذاری و مبادله انواع اوراق بهادار از جمله سهام، حق‌تقدم سهام،‌ اوراق خزانه، انواع گواهی‌های سپرده کالایی، اوراق مشتقه مانند اختیار معامله، انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری و … به دو روش مستقیم و غیر مستقیم بپردازند.

در روش مستقیم، کاربران به طور مستقیم در بازار بورس فعالیت و سرمایه گذاری می کنند. آن ها با سرمایه خود اقدام به خرید و فروش سهام و… می کنند؛ اما در روش غیر مستقیم، کاربران به طور غیر مستقیم در بازار بورس فعالیت و سرمایه گذاری می کنند؛ در واقع، سرمایه خود را از طریق یک واسطه وارد بازار کرده و شخص یا اشخاص دیگری به جای او اقدام به خرید و فروش سهام و… در بازار بورس می کنند. صندوق های سرمایه گذاری، سبد گردانی ها از نمونه های موفق و پر سود سرمایه گذاری به روش غیر مستقیم است.

افرادی که می خواهند به روش مستقیم در بورس فعالیت کنند، پس از دریافت کد بورسی خود از سامانه سجام می توانند در یک کارگزاری بورس ثبت نام کنند و در روزهای شنبه تا چهارشنبه (به غیر از روزهای تعطیل رسمی) از ساعت 9 تا 12:30 به فعالیت بپردازند. البته ثبت سفارش و پیش گشایش بازار از ساعت 8:30 تا 9 صورت انجام می شود که در این زمان فقط می توان سفارش خود را ثبت کرد.

افرادی که می خواهند به روش غیر مستقیم در بورس فعالیت کنند، می توانند به صورت غیر حضوری از طریق کارگزاری ها به خرید صندوق های سرمایه گذاری مورد نظر خود بپردازند یا از طریق سایت های صندوق های سرمایه گذاری اقدام کنند. همچنین برای سبد گردانی می توانند از سایت سبد گرادنی مورد نظر خود استفاده کنند.

مزایای بورس چیست؟

بازار بورس یکی از بهترین بستر ها برای سرمایه گذاری است. سرمایه گذاری در بازار بورس باعث می شوند که شرکت ها رشد کنند، محصولات با کیفت تری تولید کنند، اشتغال افزایش یابد و ثروت در بخش های مختلف اقصاد کشور پخش شود.

برخی از مهم ترین مزایای آن عبارت انداز:

• شفافیت بالای عملکرد شرکت‌ ها و ارائه گزارش‌ های متعدد توسط آن ها از جمله صورت های مالی.
• نظارت مستقیم سازمان بورس و ارواق بهادار بر روند معاملات و جلوگیری از هرگونه تخلف.
• حفظ ارزش دارایی سرمایه‌ گذاران در برابر تورم.
• نقدشوندگی بالا در بازار بورس.
• ورود سرمایه های خرد به بازار سرمایه کشور.
• معافیت از مالیات (80%).
• اگر از سرمایه گذاران عمده یک شرکت باشید، می توانید در تصمیم‌ گیری ‌های مربوط به شرکت اظهار نظر کنید.
• کمک به رشد شرکت و اقتصاد کشور.
• امکان معاملات به صورت غیر حضوری و از طریق اینترنت.

چگونه در بازار بورس سرمایه گذاری کنیم؟

برای اینکه بتوانید در بازار بورس فعالیت کنید؛ ابتدا باید کد بورسی خود را دریافت کنید و برای دریافت کد بورسی باید به سامانه سجام به آدرس www.sejam.ir مراجعه کنید.  پس از دریافت کد بورسی، نوبت به انتخاب یک کارگزاری می رسد. کارگزاری را می توان واسطه ای بین خریداران و فروشندگان دانست که بر معاملات کاربران نظارت و آن ها را تایید می کنند تا اجرا شوند. در حال حاضر بیش از 100 کارگزاری در بازار بورس فعال هستند که همه آن ها زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می کنند. تمامی کارگزاری ها علاوه بر به عنوان واسطه بین خریداران و فروشندگان عمل می کنند، خدمات دیگری از جمله مشاوره سرمایه گذاری، سبد گردانی، صندوق های سرمایه گذاری، آموزش و… نیز فعالیت می کنند؛ اما هر کارگزاری ممکن است که دارای ویژگی ها و خدمات خاصی باشد که دیگر کارگزاری ها آن را نداشته باشند؛ در نتیجه، باید قبل از ثبت نام و استفاده از یک کارگزاری آن را با توجه به نیاز های خود بررسی کنید تا مطمئن شوید که کارگزاری مورد نظر شما می تواند پاسخگو نیاز های شما باشد یا خیر؟

برخی از معروف ترین کارگزاری ها عبارت انداز: کارگزاری مفید، کارگزاری آگاه، کارگزاری فارابی و… .

انواع بازار های بورس

بازار بورس در ایران تحت نظر سازمان بورس و اوراق بهادار قرار دارد و همان طور که گفته شد به چهار بازار تقسیم می شود؛ این 4 بازار عبارت انداز:

• بازار بورس اوراق بهادار
• بازار فرابورس ایران
• بازار بورس کالا
• بازار بورس انرژی

برای اینکه بتوانید به اطلاعات لحظه و دقیق هر 4 بازاردسترسی داشته باشید، یکی از راه ها مراجعه بع سایت شرکت مدیریت فناوری تهران به آدرس tsetmc.com است.

در ادامه به معرفی این 4 بازار می پردازیم.

بازار بورس اوراق بهادر

بازار بورس اوراق بهادار را می توان اصلی ترین و بزرگ ترین بازار از بین بازار های بورس ایران دانست که خود نیز به دو دسته بازار اول و دوم تقسیم می شود؛ سپس بازار اول نیز به دو قسمت اصلی و فرعی تقسیم می شود. در این بازار می توان سهام شرکت ‌ها، اوراق مشارکت و… را خرید و فروش کرد. شرکت هایی که در این بازار جهت انجام معامله سهام، اوراق مشارکت و… قرار می گیرند، با استفاده از معیار‌ هایی مانند شفافیت، نقدشوندگی، درصد سهام شناور آزاد، سودآوری و… دسته بندی می شوند تا در بازار اول (اصلی یا فرعی) یا در بازار دوم نیز قرار بگیرند. همان طور که گفته شد، برای کسب اطلاعات جامع در مورد سهام شرکت ‌های مختلف و عملکرد آن‌ ها از سایت مدیریت فناوری بورس تهران به آدرس www.tsetmc.com می توانید استفاده کنید.

بازار فرابورس ایران

بازار دیگر و مهم بورس ایران را بازار فرابورس تشکیل می دهد که از پاییز سال 1388 فعالیت خود را آغاز کرد. بازار فرابورس برای پذیرش و ورود شرکت هایی به بورس ایجاد شد که شرایط ورود به بازار بورس اوراق بهادر تهران را ندارند؛ در نتیجه، شرایط پذیرش شرکت ‌ها به گونه ‌ای است که با احراز حداقل شرایط امکان ورود به بورس را داشته باشند. بازار فرابورس را می توان به 7 دسته بازار تقسیم کرد که در میان آن ها موارد اول تا چهارم نیز دارای اهمیت بالاتری برخوردار است. این 7 دسته بازار عبارت انداز: بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار پایه ( زرد، نارنجی، قرمز)، بازار شرکت‌ های کوچک و متوسط (SME)، بازار ابزار های نوین مالی و بازار مشتقات تقسیم کرد که شرایط پذیرش یک شرکت در هر کدام از بازار های فرابورس گفته شده متفاوت است. برای کسب اطلاعات جامع در مورد سهام شرکت ‌های مختلف و عملکرد آن‌ ها در بازار فرابورس، علاوه بر اینکه می توانید از سایت مدیریت فناوری بورس تهران به آدرس www.tsetmc.com استفاده کنید، می توانید به سایت اصلی این بازار به آدرس www.ifb.ir مراجعه کنید

بازار بورس کالا

بازار بورس کالا از دیگر قسمت های بازار سرمایه است که در سال 1386 فعالیت خود را آغاز کرد. در این بازار کالا های مختلفی توسط تولید کنندگان ارائه می شود و پس از قیمت گذاری توسط کارشناسان بورس کالا، عرضه می شود تا خریداران بتوانند خرید خود را انجام دهند. در حال حاضر بیش از 600 هزار نوع کالای مختلف در این بازار عرضه می شود و معمولا کالا های ارائه شده، کالا های خام و فرآوری نشده مانند فلزات، پسته، زعفران، و… هستند. برای کسب اطلاع بیشتر و جامع از بازار بورس کالا می توانید به آدرس www.ime.co.ir مراجعه کنید.

بازار بورس ‌انرژی

بازار بورس انرژی ایران در سال 1391 فعالیت خود را شروع کرد که با هدف ایجاد بازاری شفاف، کارآمد و رقابتی در بازار معاملات بخش انرژی تشکیل شد. بازار بورس انرژی آخرین قسمت از بازار سرمایه را تشکیل می دهد که این بازار برای انجام معامله روی حامل ‌های انرژی مانند نفت، گاز، برق و اوراق بهادار مبتنی بر آن‌ ها ایجاد شده است. برای کسب اطلاعات جامع از بازار بورس انرژی می توانید از سایت www.irenex.ir استفاده کنید.

مقایسه سرمایه گذاری در بورس و سایر بازار ها

در ایران، بازار های مختلفی برای سرمایه گذاری وجود دارد که در هر بازار با توجه به پتانسیل ها و شرایط آن فرصت‌ های سرمایه ‌گذاری زیادی ایجاد می شود که می توان از آن ها استفاده کرد. بازار های مهم سرمایه گذاری در ایران شامل بانک، بورس، مسکن، سکه، طلا، ارز و خودرو می ‌شوند. اینکه کدام بازار برای سرمایه گذاری بهتر است به یک سری معیار ها بستگی دارد؛ معمولا در قدم اول میزان بازدهی آن بازار در گذشته برای سرمایه گذاران مهم است؛ اما به جزء این مورد باید موارد دیگری نیز بررسی شود. به عنوان مثال، میزان ریسکی که در آن بازار وجود دارد، میزان سرمایه اولیه برای ورود به آن، میزان نقدشوندگی و… .

در ادامه می توانید بازدهی بازار های داخلی محبوب برای سرمایه گذاری در ایران را مشاهده کنید.

قبل از سرمایه گذاری در بورس بدانید

نکاتی وجود دارد که قبل از اینکه سرمایه خود را وارد بازار بورس کنید، باید  آن ها را در نظر بگیرید. برخی از این نکات عبارت انداز:

• آموزش های لازم در زمنیه تحلیل، روانشناسی معامله گری و مدیریت سرمایه فرا گرفته باشید تا با دانش و تخصص لازم وارد بازار شوید. بدین صورت می توانید با تحلیل هایی که انجام می دهید، بهترین سهام را برای خرید انتخاب کنید.
• می توانید تمام سرمایه خود را وارد یک سهم کنید؛ اما این کار ریسک سرمایه گذاری شما را بالا می برد. در نظر بگیرید که اگر آن قیمت آن سهم شروع به کاهش کند، ممکن است دچار ضرر های سنگین شوید؛ اما اگر به جای خرید فقط یک سهم، چند سهم مختلف را خریداری کرده باشید (سبد سهام تشکیل دهید)، می توانید ریسک خود را کاهش دهید.
• اخبار می تواند قیمت سهام شرکت های مختلف را تحت تاثیر قرار دهد؛ در نتیجه، آگاهی از آن ها بسیار مهم است، اما نباید تنها مبنای تصمیم گیری شما باشد.
• سرمایه گذاری در بورس دارای ریسک های خاص خودش می باشد؛ در نتیجه، اگر به سرمایه‌ خود برای انجام امور دیگر نیاز دارید، نباید آن را در بورس سرمایه‌گذاری کنید و بهتر است که از وام برای سرمایه گذاری در بورس استفاده نکنید.
• همیشه بخشی از سرمایه خود را به صورت نقد در حساب خود نگه دارید و هیچگاه همه سرمایه خود را وارد بازار بورس نکنید.

سخن پایانی

در این مقاله سعی شد تا شما را با بورس و انواع بازار های آشنا کنیم. بازار بورس را می توان بزرگ ترین بازار مالی کشور دانست که یکی از بهترین گزینه ها برای سرمایه گذاری است. بازار بورس به 4 بازار مختلف تقسیم می شود که در هر کدام از این بازار ها، شرکت ‌های مختلفی با شرایطی مشخصی حضور دارند و کالا های متفاوتی مورد معامله قرار می‌ گیرد؛ سرمایه گذاران می توانند بازار مورد نظر خود را با توجه به اینکه قصد خرید و فروش چه دارایی ای را دارند، انتخاب کنند. همان طور که گفته شد، بازار بورس دارای ریسک های خاص خودش می باشد؛ در نتیجه، نباید سرمایه خود را بدون کسب تخصص های لازم وارد این باز کنید.