معرفی انواع بلاک چین و جدول مقایسه و مزایا و معایب هر کدام
بسیاری فکر می کنند که بلاک چین همان بیت کوین است؛ زیرا بسیاری تا قبل از ایجاد بیت کوین، حتی نام بلاک چین را نشنیده بودند و به همین دلیل فکر می کنند که این دو یکی هستند؛ اما اینگونه نیست. بلاک چین در سال 1991 به عنوان یک فناوری ثبت داده ایجاد شد؛ درحالی که بیت کوین به عنوان یک رمزارز در سال 2009 بر بستر بلاک چین به وجود آمد.
بیت کوین در واقع باعث شناخته شدن بلاک چین شد؛ طوری که بسیاری از تحلیل گران بازار کریپتو و آموزش ارز دیجیتال معتقدند که بلاک چین، جهانی شدن و پیشرفت خود در زمینه معامله گری و ثبت تراکنش ها را مدیون بیت کوین است؛ اما همچنان قابلیت های زیاد دیگری دارد که توسعه دهندگان و طراحان بلاک چینی در حال کشف و استفاده از آن ها می باشند.
بلاک چین چیست؟
فهرست مطالب
بلاک چین از دو کلمه بلاک و چین تشکیل شده است که منظور از بلاک، یک فضای خالی برای ثبت داده و چین، یک زنجیره که بلاک ها را به هم متصل می کند. فناوری بلاک چین نوعی پایگاه ثبت داده است که اطلاعات را به صورت امن، غیر متمرکز و شفاف در قالب زنجیره از بلاک ها در سیستم های کامپیوتری ثبت و ذخیره می کند. به بیان ساده تر، بلاک چین یک پایگاه ثبت داده (دیتا بیس) که در آن می توان یک سری داده یا اطلاعات را در اوج امنیت، شفافیت و غیر متمرکز بودن ذخیره کرد.
امنیت در بلاک چین بدین صورت تامین می شود که پس از ثبت شدن اطلاعات، تغییر آن ها امکان پذیر نیست.
غیر متمرکز بودن در بلاک چین بدین صورت است که اطلاعات در هیچ نهاد مرکزی مانند دولت یا بانک ثبت نمی شود که بر روی آن ها نظارت داشته باشند. شفافیت در بلاک چین بدین صورت است که هر فردی می تواند اطلاعات ثبت شده در بلاک چین را بررسی کند.
رمزارزهایی نظیر بیت کوین، اتریوم و… به کمک این قابلیت های بلاک چین توانستند به شهرت برسند و در فرایند امور مالی انقلاب ایجاد کنند. رمزارزها ادعا می کنند که در مقایسه با ارزهای فیات (مثل دلار، یورو، ریال و…) از امنیت بیشتر برخوردارند، غیرمتمرکز هستند و شفافیت بیشتری دارند که تمامی این ها فقط و فقط با ذخیره اطلاعات تراکنش خرید و فروش رمز ارزها در بلاک چین ها امکان پذیر است.
نحوه عملکرد بلاک چین (Blockchain)
در بلاک چین، اطلاعات مربوط به تراکنش های رمزارزها در یک سری فضاهای خالی به نام بلاک چین ثبت می شود و زمانی که فضای داخل یک بلاک پُر شد، به بلاک های پُر شده قبلی اضافه می شود و زنجیره ای از بلاک ها را ایجاد می کند.
به طور خلاصه، برای اجرای فرایندی که گفته شده، مراحل زیر باید طی شود:
- در مرحله اول، باید درخواست انجام تراکنش توسط کاربر صادر شود. به عنوان مثال، فرض کنید که قصد خرید کالایی را با بیت کوین دارید؛ باید این درخواست را در بلاک چین از طریق کیف پول رمزارزی خود صادر و اجرا کنید.
- در مرحله دوم باید تراکنش بررسی شود. در بلاکچین، بررسی تراکنش ها توسط شبکه ای از کامپیوترها یا همان ماینرها انجام می شود. برای این کار، پس از اینکه اطلاعات خرید شما (مثل بررسی موجودی حساب و…) ثبت شد، صحت آن توسط ماینرها مورد بررسی قرار می گیرد و در صورتی که مورد قبول واقع شود، تراکنش و خرید شما تایید می شود.
- پس از تایید، تراکنش و تمام اطلاعات مربوط به آن در یک بلاک ذخیره می شود.
- در آخرین مرجله، بعد از اینکه فضای بلاک پُر شدو تمام تراکنش های داخل آن تائید شدند، این بلاک به سایر بلاک های پُر شده قبلی اضافه می شود. پس از اضافه شدن بلاک به بلاک های قبلی یا همان بلاک چین، ، همه افراد قادر به دیدن آن بلاک هستند.
دلیل نیاز به بلاک چین های مختلف
در حال حاضر انواع بلاک چین ها وجود دارد که در ادامه به شرح آن ها می پردازیم؛ اما قبل از آن بررسی خواهیم کرد که چرا به انواع بلاک چین ها نیاز است؟
باتوجه به نوع نیاز، شبکه های بلاک چینی مختلفی ایجاد شده است. به عنوان مثال، بیت کوین با این هدف به وجود آمد که یک پول جهانی برای انجام معاملات فرد به فرد بدون واسطه باشد. برای این کار باید بر بستر بلاک چین عمومی طراحی شود تا همه افردا به آن دسترسی داشته باشند.
در مثالی دیگر، یک بانک را درنظر بگیرید. بانک به دلیل اینکه اطلاعات خاص و محرمانه ای دارد، باید از بلاک چین های خصوصی استفاده کند تا فقط اعضای خاص به اطلاعات دسترسی داشته باشند و هیچ فرد دیگری به جز اعضا به اطلاعات دسترسی نداشته باشد.
انواع بلاک چین
به طور کلی، چهار دسته بلاک چین وجود دارد که در ادامه به شرح آن ها و بررسی مزایا و معایب آن ها می پردازیم.
شبکه بلاک چین عمومی (Public Blockchain)
این نوع بلاک چین ها اجازه می دهند که هر فردی در جهان از آن ها استفاده کنند، اطلاعات ثبت شده را مشاهده کنند، تراکنش ثبت کنند و تراکنش ها را تایید کنند.
به عبارتی، هر کسی که تمایل ورود به پلتفرم های بلاک چین های عمومی داشته باشد، تنها با دسترسی به یک اینترنت می تواند این کار را انجام دهد. بلاک چین های بیت کوین و لایت کوین از بهترین نمونه های بلاک چین های عمومی است.
مزایا
این مزایا عبارتند از:
- هر کسی می تواند از بلاک چین های عمومی دسترسی استفاده کند.
- نیازی نیست که کاربران در بلاک چین های عمومی، حویت خود را افشا کنند.
- بلاک چین های عمومی توسط هیچ نهاد مرکزی کنترل نمی شود.
- همه افراد می توانند به تمام اطلاعات ثبت شده در بلاک چین عمومی دسترس داشته باشند.
- بعد از ایجاد بلاک‌ها نمی توان اطلاعات موجود در آن ها را تغییر داد.
- باتوجه به الگوریتم اجماع بلاک چین، ماینر ها یا ولیدیتور ها می توانند در ازای کشف بلاک های جدید پاداش دریافت کنند.
معایب
معایب آن عبارتند از:
- بلاک چین های عمومی به دلیل اینکه دسترسی عموم به اطلاعات آن ها باز است، گزینه مناسبی برای اطلاعات محرمانه و خاص نیستند.
- یکی از بزرگ ترین مشکلات بسیاری از بلاکچین های عمومی، مقایس پذیری پایین است. این مشکل باعث شده که هم تایید تراکنش ها زمان بر شود و هم کارمزد تراکنش ها به شدت افزایش یابد.
شبکه بلاک چین خصوصی (Private Blockchain)
بلاک چین خصوصی یکی دیگر از انواع بلاک چین ها می باشد که برخلاف بلاک چین های عمومی، به وسیله یک نهاد مرکزی مدیریت می شوند. در واقع، این نهاد مرکزی است که تصمیمی می گرد چه کسانی اجازه دسترسی به بلاک چبن و اطلاعات را داشته باشند و چه کسانی نداشته باشند. همچنین، نهاد مرکزی می تواند میزان اختیارات هر کاربر را تعیین کند.
به طور کلی، این نوع بلاکچین ها همانند بلاک چین های عمومی می باشند، با این تفاوت که کوچک تر و محدوده شده تر می باشند. ریپل (XRP) و هایپرلجر (Hyperledger) از بهترین نمونه ها می باشند که دارای بلاک چین های خصوصی هستند.
مزایا
مزایا بلاک چین خصوصی عبارتند از:
- بلاک چین های خصوصی به دلیل اینکه کاربران خود را احراز هویت می کند، دارای امنیت بیشتری می باشند.
- باتوجه به اینکه تعداد کاربران این بلاک چین ها محدود و مشخص می باشد، مقیاس پذیری آن به نسبت بلاک چین های عمومی بهتر است.
معایب
بلاک چین های خصوصی دارای نهاد مرکزی می باشند؛ در نتیجه، غیرمتمرکز نبوده و به صورت متمرکز عمل می کند.
شبکه بلاک چین کنسرسیوم (Consortium Blockchain)
بلاک چین کنسریوم همانند بلاک چین های خصوصی مربوط به یک نهاد مرکزی یا سازمان می باشد؛ اما با این تفاوت که بیش از یک سازمان در آن دخلیل بوده و در مدیریت آن باهم همکاری می کنند. این نوع بلاک چین ها معمولا توسط نهادهای بسیار بزرگ مثل بانک ها، سازمانی‌های دولتی و… مورد استفاده قرار می گیرند. در میان انواع بلاک چین های کنسرسیومی،Energy Web Foundation و R3 از بهترین ها می باشند.
مزایا
مزایای شبکه بلاک چین کنسرسیوم به شرح زیر است:
- همانند بلاک چین های خصوصی، اطلاعات در دسترس عموم قرار نمی گیرد و فقط در اختیار نهاد ها و سازمان های شرکت کننده در بلاک چین قرار می گیرد.
- وظیفه کنترل بلاک چین بر عهده تمامی نهاد های حاضر در آن می باشد.
- در این نوع بلاک چین ها، شرکت کننده ها و نهاد های مرکزی باید احراز هویت شده باشند.
- در بلاکچین های کنسرسیومیريالکارمزدی از شرکت کننده ها دریافت نمی شود.
معایب
معایب شبکه بلاک چین کنسرسیوم عبارتند از:
- به دلیل حضور چند نهاد مرکزی مختلف، سرعت تصمیم گیری و ارتقا بلاک چین پایین است.
- تمامی اعضا باید به توافق برسند و اگر آن ها به توافق نرسند، پیشرفت بلاک چین و ارتقای آن متوقف می شود.
شبکه بلاک چین هیبرید (Hybrid Blockchain)
بلاک چین هیبریدی به عنوان یک بلاگ چین ترکیبی شناخته می شود و ویژگی های ترکیب شده بلاک چین های عمومی و خصوصی را در اختیار کابران خود قرار می دهد. در این نوع بلاک چین ها، بلاک چین تحت نظارت یک نهاد مرکزی بوده و مدیریت می شود؛ از طرف دیگر، این نهاد مرکزی مشخص می کند که چه داده هایی در اختیار عموم و چه داده هایی فقط در اختیار اعضای اصلی قرار گیرد. IBM Food Trust و XinFin دو نمونه از بهترین بلاک چین های هیبریدی می باشند.
مزایا
مزایا بلاک چین های ترکیبی عبارتند از:
- بلاک چین های ترکیبی را می توان بر اساس نیاز کاربران تغییر داد.
- مقیاس پذیری بلاک چین های هیبریدی به نسبت به بلاک چین های عمومی بیشتر است.
معایب
معایب این بلاک چین عبارتند از:
- در این نوع بلاک چین ها به دلیل اینکه همه نمی توانند به همه اطلاعات دسترسی داشته باشند، شفافیت پایین می باشد.
- در این نوع بلاک چین ها، پاداشی تعلق به ماینر ها یا ولیدیتور ها تعلق نمی گیرد.
- ارتقا و توسعه بلاک چین ها هیبریدی کمی پیچیده می باشد.
مقایسه انواع بلاک چین ها
در جدول زیر می توانید مقایسه انواع بلاک چین ها را مشاهده کنید.
| ویژگی | عمومی | خصوصی | کنسرسیومی | هیبریدی |
|---|---|---|---|---|
| چه کسانی می توانند در آن فعالیت کنند؟ | همه | برخی از اعضا | برخی از اعضا | برخی از اعضا |
| چه کسانی قادر به مشاهده داده ها در بلاک چین است؟ | همه کاربران | برخی از اعضا | برخی از اعضا | بستگی به اطلاعات دارد |
| چه کسی مالک بلاک چین است؟ | هیچ کسی مالک نیست | یک واحد | چندین واحد | یک واحد |
| سرعت تراکنش ها | پایین | سریع | سریع | سریع |
نتیجه گیری
در این مقاله به بررسی انواع بلاک چین ها پرداخته شد و مزایا و معایب آن ها شرح داده شد. شاید انتخاب بهترین بلاک چین از میان انواع آن ها سخت باشد؛ زیرا هر نوع بلاک چین دارای کاربردها و ویژگی های متفاوتی دارند که هرکدام در شرایط خاص خود می توانند بهترین گزینه باشند. با این حال، در میان انواع بلاک چین ها، دو نوع عمومی و خصوصی بیشترین محبوبیت و کاربرد را بین برنامه نویسان و توسعه دهندگان بلاک چینی دارند؛ به گونه ای که بیشتر ارزهای دیجیتال بر پایه این دو بلاک چین طراحی شده اند.