قرارداد هوشمند یا Smart Contract در ارز دیجیتال چیست؟

بسیاری از امکاناتی که در حال حاضر از آن‌ها استفاده می‌کنیم، زمانی تنها یک ایده بوده ‌اند که در دنیای واقعی نمود پیدا کرده ‌اند. اختراعات مهمی مانند لامپ، اتومبیل، تلفن و …. تنها یک فکر بوده ‌اند که با پرورش تبدیل به ایده شده و بعد ها به مهم‌ ترین اختراعات زمان منجر شده ‌اند. بنابراین هر کاری که در عصر حاضر با سختی برای شما انجام می ‌شود، ممکن است در آینده، راحت تر انجام شود، مانند بستن یک قرارداد مالی که در آن‌ ها همیشه طرف سومی وجود دارد تا خریدار و فروشنده را به هم وصل کرده و سپس کارمزد قابل توجهی را دریافت نماید. اکنون نوع جدیدی از قرارداد به وجود آمده که به آن قرارداد هوشمند (Smart Contract)  گفته می شود که جایگزین روش های سنتی و زمان بر شده است. با ما همراه باشید تا به ‌صورت مفصل‌، بررسی کنیم که قرارداد هوشمند (Smart Contract) چیست و چه ویژگی‌ هایی دارد.

قرارداد هوشمند چیست؟

قراردادهای هوشمند، صرفاً برنامه‌ هایی هستند که با دانش برنامه نویسی روی یک بلاک چین خاص و مشخص ( به عنوان مثال اتریوم) اجرا و ذخیره می‌ شوند که در صورت برآورده شدن شرایط و قوانین از پیش تعیین شده، اجرا می ‌شوند. آن ها برای انجام خودکار توافق صورت گرفته بین طرفین قرارداد استفاده می ‌شوند تا طرفین قرارداد و کل جامه بلاک چینی که قرارداد هوشمند، روی آن اجرا شده است، بتوانند فوراً از نتیجه مطلع شوند؛ بدون دخالت واسطه یا اتلاف زمانی. آن ها همچنین می توانند یک دستور را به طور خودکار انجام دهند و در صورت برآورده شدن شرایط، اقدام بعدی را آغاز کنند.

برای مثال، در حالت عادی، اگر شما بخواهید ملکی را به فروش برسانید، باید به بنگاه‌ های املاک مراجعه کرده و زمان و انرژی زیادی را صرف پیدا کردن خریدار و سپس چانه ‌زدن با وی نمایید. حتی اگر خودتان خریدار یک ملک باشید، باز هم باید همین مراحل را برای پیدا کردن ملک مورد نظر خود و الباقی ماجرا، طی کنید. حالا اگر معامله جوش بخورد و همه چیز تمام شود، در نهایت باید مبلغ زیادی به عنوان حق کمیسیون به مشاوران املاک داده شود که این معامله را به نتیجه رسانده‌ اند؛ در این روش‌ های سنتی، ممکن است کلاهبرداری ‌ها و بی ‌اعتمادی ‌های زیادی در بین طرف‌های معاملات به‌ وجود بیایید، اما با قرارداد های هوشمند این چنین نمی شود، زیرا شما به هیچ مشاوره املاکی نیاز ندارید.

تنها با ثبت مستندات خود در قالب قرارداد هوشمند در یک سیستم آنلاین (بلاک چین)، بلافاصله مشتری یا خریدار مورد نظرتان را پیدا کرده و معامله ‌تان را انجام می دهید؛ در این حالت، تنها زمانی قرارداد تایید و انجام می شود که حق مالکیت به فرد واگذار شود که هزینه کامل معامله را پرداخت کرده باشند و کلیه اطلاعات پرداختی و دریافتی ‌ها به‌ صورت کامل ثبت شود تا غیر قابل دستکاری باشد، این سیستم همان قرارداد های هوشمند هستند که دنیای معاملات را دگرگون کرده‌‌ اند.

نحوه کار smart contract

پس از این که دریافتیم قرارداد هوشمند چیست، باید از شیوه کار این سیستم هم آگاهی داشته باشیم. لازم به ذکر است که ایده قراردادهای هوشمند، در سال 1994، توسط یک متخصص رایانه به نام نیک زابو (Nick Szabo) مطرح شد اما زابو در آن زمان پلتفرم لازم برای اجرای چنین ایده ‌ای را در اختیار نداشت؛ در نهایت، پس از ظهور فناوری بلاک‌ چین (‌Blockchain) بود که امکانات و بستر لازم برای اجرای قرارداد های هوشمند، محقق شد، زیرا بلاک ‌چین به دلیل الگوریتم تخصصی که دارد، می ‌تواند کلیه تراکنش‌ ها را به صورت عمومی در شبکه خود منتشر کند تا همه اعضای آن شبکه، نسبت به انجام آن تراکنش آگاه باشند تا تقلب و دستکاری در آن انجام نشود.

قراردادهای هوشمند با پیروی از عبارات ساده (اگر، وقتی،آنگاه) که به شکل یک کد روی یک بلاک چین نوشته می شوند، کار می کنند (به عنوان مثال، اگر محمد خانه را به من تحویل داد، 100 اتریوم به آن داده شود). شبکه ای از رایانه ها، زمانی که شرایط از پیش تعیین شده برآورده شده و تأیید شده باشد، اقدامات را انجام می دهند (وقتی خانه را تحویل گرفتم، 100 اتریوم به حساب محمد واریز می شود). خرید خانه یک مثال بود؛ این اقدامات می تواند شامل آزاد کردن وجوه، ثبت نام وسیله نقلیه، ارسال اعلان یا صدور بلیط  و… باشد. پس از تکمیل تراکنش، بلاک چین به روز می شود؛ این بدان معناست که تراکنش قابل تغییر نیست و طرفین‌ مجوز می ‌توانند نتایج را ببینند.

در یک قرارداد هوشمند، راه حل هایی برای جلب رضایت و جلوگیری از اختلاف وجود دارد؛ طرفین باید همه استثناهای ممکن را بررسی کنند، و چارچوبی برای حل و فصل اختلافات تعریف کنند . برای ثبت یک قرارداد هوشند، بلاک ‌چین های متفاوتی وجود دارد که از روش ‌های رمزنگاری و ثبت اطلاعات مختلفی استفاده می کنند که در بین آن‌ها، بلاک چین اتریوم، به نسبت سایر، محبوبیت بیشتری دارد.

مزایا و معایب قرارداد هوشمند

با بررسی صرف این که قرارداد هوشمند چیست، نمی ‌توان مزایای قابل توجه آن را درک کرد. پس به‌ صورت مجزا، مزایای این سیستم را بیان می ‌کنیم که شامل مزایای زیر است:

سرعت بالا

همه‌ فعالیت‌ ها در بستر بلاک چین از دستورالعمل‌ های معاملاتی که به آن می ‌دهند، پیروی کرده و به همین دلیل سرعت بسیار بالایی دارند.

صرفه ‌جویی در زمان و هزینه

با توجه به اینکه تمام واسطه ‌ها، اعم از نمایندگان املاک،‌ دفترخانه‌ها و همچنین کلیه کاغذ بازی‌ ها حذف می ‌شود؛ در نتیجه، در مدت زمان بسیار کمتر، معاملات انجام خواهند شد. همچنین با حذف هزینه املاک و دفترخانه، صرفه ‌جویی خوبی هم در هزینه‌ها صورت می‌گیرد.

امنیت بالا

کلیه اطلاعات رمز‌نگاری شده و در قرارداد هوشمند بلاک چین، بین نودهای شبکه (اعضای جامعه بلاک چین مربوطه)، توزیع می ‌شود و این اطمینان را به ‌وجود می ‌آورد که اطلاعات شما نه از بین می ‌روند و نه دستکاری می ‌شوند، چرا که در صورت بروز هرگونه مشکل، همه اعضای شبکه شاهد آن هستند.

استقلال

همین که نیازی به وجود هیچ واسطه یا اشخاص ثالث برای معامله در قرارداد هوشمند وجود ندارد، پس چنین معاملاتی، دارای استقلال هستند و به سیستم یا افراد دیگری وابستگی ندارند.

معایب قرارداد هوشمند

حتماً وقتی درک کردید که قرارداد هوشمند چیست، به این موضوع هم پی برده ‌اید که این قابلیت، یک امکان کاملاً جدید است و سابقه چندانی ندارد. بنابراین هر سیستم جدیدی که به کار گرفته می‌ شود، علی ‌رغم مزایایی که دارد، با مشکلاتی نیز روبه ‌رو است. مشکلات قرارداد هوشمند بلاکچین به قرار زیر است:

اشتباهات کد نویسی

گفتیم که اطلاعاتی که وارد شبکه بلاکچین می ‌شوند، دیگر نه تغییر می ‌کنند و نه از بین می ‌روند. حالا تصور کنید که کلیه اطلاعات یک قرارداد، اشتباه وارد شده باشد. بنابراین اطلاعات چه صحیح و چه غلط در این سیستم قابل دستکاری یا ویرایش نیستند و این موضوع یک مشکل بزرگ برای قرارداد های هوشمند به حساب می‌آید.

ترس از دخالت دولت‌ها

در حال حاضر، هیچ دولتی وضع نکرده که در قلمرو آن قرارداد هوشمند چیست و چگونه باید انجام شود. اما اگر زمانی حکومت‌ ها بخواهند قواعد معینی را برای این معاملات در نظر بگیرند، ماهیت امنیتی و دموکراتیک قراداد های هوشمند به خطر می ‌اُفتد.

هزینه‌ های اجرا

قراردادهای هوشمند، بدون دانش برنامه ‌نویسی و بدون پذیرش قوانین بلاک چینی که قرارداد هوشمند قرار است روی آن اجرا شود، قابل انجام نیست. بنابراین در حال حاضر اگر سازمان یا شخصی بخواهد از این قرارداد ها بهره ببرد، باید هزینه برنامه ‌نویسی و اجرای آن را پرداخت نماید.

کاربرد قرارداد های هوشمند

امروزه از smart contract در صنعت بیمه، بنگاه‌ های معاملاتی، خرید ارز دیجیتال، ماشین‌ های خود‌ران، انتخابات‌ و رأی‌ گیری، علوم پزشکی و درمانی،‌ مالکیت معنوی (قوانین کپی‌رایت)،‌ قرارداد های تجاری ، بیمه، امورمالی غیرمتمرکز (DeFI) و اقتصادی میان دولت‌ها و بسیاری دیگر که ممکن است تا کنون به آنها پی نبرده باشیم، استفاده می ‌شود.

نمونه مثال هایی از کاربرد های قرارداد هوشنمد، به شرح زیر است:

حفاظت از اثربخشی داروها

Sonoco و IBM در تلاش هستند تا با افزایش شفافیت زنجیره تامین، مشکلات مربوط به حمل و نقل دارو های نجات دهنده را کاهش دهند. Pharma Portal که توسط IBM Blockchain Transparent Supply پشتیبانی می ‌شود، یک پلتفرم مبتنی بر بلاک چین است که داروهای کنترل‌ شده با دما را از طریق زنجیره تامین ردیابی می ‌کند تا داده‌ های قابل اعتماد، قابل اعتماد و دقیق را برای چندین طرف ارائه دهد.

افزایش اعتماد در روابط خرده فروش و تامین کننده

Home Depot از قرارداد های هوشمند برای حل سریع اختلافات با فروشندگان استفاده می کند. از طریق ارتباطات سریع و افزایش دید در زنجیره تامین، آنها روابط قوی ‌تری با تامین‌ کنندگان ایجاد می ‌کنند و در نتیجه زمان بیشتری برای کارهای حیاتی و نوآوری دارند.

تجارت بین المللی سریع تر و کارآمد تر

با پیوستن به we.trade، کسب و کارها یک اکوسیستم معتمد برای تجارت جهانی ایجاد می کنند. به عنوان یک پلتفرم مبتنی بر بلاک چین، we.trade از قوانین استاندارد و گزینه های معاملاتی ساده برای کاهش ریسک و در عین حال تسهیل روند معاملات و گسترش فرصت های تجاری برای شرکت ها و بانک های شرکت کننده استفاده می کند.

انواع smart contract

به صورت کلی، می ‌توان از قرارداد هوشمند اتریوم، قرارداد هوشمند بایننس اسمارت چین، قرارداد هوشمند آولانچ، قرارداد هوشمند ترون، قرارداد هوشمند کادانو و…. استفاده کرد. انتخاب و شیوه اجرای قرارداد هوشمند در هر شبکه از رمزارز های عنوان شده، متفاوت است و به شیوه برنامه‌ نویسی آن بستگی دارد.

برای اجرای قرارداد هوشمند، به چه چیزهایی نیاز داریم؟

هرکس که بداند قرارداد هوشمند چیست و چه قابلیت‌هایی دارد، حتماً برای استفاده از آن کنجکاو خواهد شد. اما برای اجرا و ساخت قرارداد هوشمند، به موارد زیر نیاز است:

امضا کنندگان

هر یک از طرفین قرارداد از طریق امضای دیجیتال اعلام می ‌کنند که قرارداد مورد تایید آن‌هاست.

موضوع قرارداد

در مرحله  بعدی باید موضوع  قرارداد هوشمند مشخص شود.

شرایط قرارداد

شرایط قرارداد باید به‌ صورت کامل برای شبکه بلاک چین تعریف شود و طرفین در قرارداد، آن شرایط را بپذیرند.

اوراکل (Oracle)

اوراکل  (Oracle) به سرویسی گفته می ‌شود که اطتلاعات را از دنیای بیرون به دنیای بلاک چین وارد می ‌کند. برای عقد قرارداد هوشمند به چنین سرویسی هم نیاز دارید.

پلتفرم انحصاری

برای ثبت‌ قرارداد هوشمند، نیاز دارید که از یک پلتفرم برای اجرای آن استفاده کنید؛ در حال حاضر، اتریوم، محبوب ‌ترین پلتفرم برای قرارداد های هوشمند به حساب می‌ آید.

سخن نهایی

در این مطلب یاد گرفتیم که قرارداد هوشمند چیست و چه مزایا و معایبی دارد. همچنین برای اجرای آن به چه مواردی نیاز است. در حال حاضر، برای معاملات مبتنی بر تجارت، خدمات مالی، بیمه و…. از قراردادهای هوشمند در سطح جهان استفاده می‌ کنند. اما پیش ‌بینی می‌ شود که با مرور زمان و همراه با کامل شدن امکانات بلاک چین، موارد استفاده از قرارداد های هوشمند هم افزایش پیدا کند؛ در نتیجه می تواند آینده روشنی برای قرارداد های هوشمند و شرکت های ارائه دهنده آن در نظر گرفت که می توانند گزینه های خوبی برای سرمایه گذاری باشند.