آموزش فیبوناچی در تحلیل تکنیکال (مبتدی تا پیشرفته)

فیبوناچی یکی از ابزار مهم در تحلیل تکنیکال است. درک چگونگی استفاده از آن و تا چه حد می توان به آن اعتماد کرد برای هر معامله گری که می خواهد از علم ریاضیدان باستانی (لئوناردو فیبوناچی) بهره مند شود، مهم است. برخی از معامله گران بدون شک به ابزارهای فیبوناچی برای اتخاذ تصمیمات خود در معاملات اعتماد می کنند، برخی دیگر مطالعات فیبوناچی را به عنوان یک شوخی علمی عجیب و غریب می بینند که توسط بسیاری از معامله گران استفاده می شود که ممکن است بر بازار تأثیر بگذارند. در این مقاله، بررسی می کنیم که فیبوناچی (Fibonacci) چیست، انواع آن کدامند و همچنین مهم ترین نوع های آن را مورد بررسی قرار می دهیم.

اموزش فیبوناچی به زبان ساده

لئوناردو پیزانو فیبوناچی ایتالیایی در طول سفرهایش با پدرش، سیستم هندی باستانی از 9 نماد و سایر مهارت ‌های ریاضی را آموزش دید که منجر به کشف و توسعه اعداد و خطوط  فیبوناچی شد.

این ریاضیدان در سال 1202، کتاب (Liber Abaci)  را نوشت، این کتاب که برای بازرگانان نوشته شده بود، از محاسبات ریاضی برای محاسبه سود، زیان استفاده شده بود. لئوناردو در این کتاب، دنباله ای از اعداد را برای حل مسئله مربوط به زاد و ولد خرگوش ‌ها معرفی کرد. مسئله به این صورت است:

فرض کنید یک خرگوش نر و یک خرگوش ماده دارید. بعد از یک ماه، این دو خرگوش صاحب دو خرگوش نر و ماده‌ی دیگر می ‌شوند. ماه بعد، این خرگوش‌ های جدید هم دو خرگوش نر و ماده‌ دیگر به دنیا می ‌آورند. سال بعد چند جفت خرگوش خواهید داشت؟ جواب این مسئله 144 است. فرمولی که برای رسیدن به این عدد استفاده شد، همان دنباله‌ فیبوناچی است. بعد از یک سال یا همان 12 ماه، 144 جفت خرگوش وجود خواهد داشت.

دنباله اعداد Fibonacci

دنباله فیبوناچی به صورت زیر است:

1، 1، 2، 3، 5، 8، 13، 21، 34، 55، 89، 144، …

همان طور که در بالا می بینید در دنباله اعداد فیبوناچی، هر عدد از مجموع دو عدد قبلی خود ایجاد می ‌شود.

علاوه بر آن، عدد فی از دنباله فیبوناچی گرفته شده است،

عدد فی یا نسبت طلایی، یعنی مجموع دو عدد متوالی، تقسیم بر عدد بزرگ‌ تر، یک عدد اعشاری به ما می دهد که حدوداً برابر با   1/618  است و با حرف یونانی فی (Φ) نشان داده می‌ شود .نسبت اعداد متوالی فیبوناچی به مقدار نسبت طلایی نزدیک است. در واقع، هرچه اعداد فیبوناچی بزرگ ‌تر باشند، نسبت آن‌ ها به 1/618 یا همان عدد فی نزدیک‌ تر می‌ شود.

با پیشروی دنباله فیبوناچی، هر عضو جدید عضو بعدی را تقسیم می‌کند و به فی غیرقابل دسترس نزدیک‌تر و نزدیک‌تر می‌شود. هنگام استفاده از تئوری موج الیوت، نوسانات نسبت حول مقدار 1.618 برای مقدار کمتر یا بیشتر نیز قابل مشاهده است.

آموزش تحلیل فیبوناچی

دنباله فیبوناچی در هر جایی که بتوانید تصور کنید، کاربرد دارد. بازار های مالی یکی از جاهایی است که از ابزار فیوناپی می توانید استفاده کنید. ابزار های فیبوناچی در اکثر پلتفرم و یا سایت هایی که می توان نمودار های قیمتی را مورد تحلیل قرار داد، حضور دارند مانند تریدینگ ویو (tradingview)، برای دسترس به آن ها ابتدا وارد سایت شده، نمودار مورد نظر خود را از طریق نماد آن جست وجو کنید (Search)، از طریق نوار سمت چپ، گزینه دوم می توانید به کلیه ابزار های فیبوناچی دسترسی داشته باشید.

اعداد فیبوناچی در نمودار های قیمتی می توانند سطوح را به ما بدهند که به تحلیل و بررسی ما کمک کند. این یک عقیده رایج است که وقتی ابزار فیبوناچی به درستی اعمال شود، می ‌تواند رفتار بازار را در 70% موارد، به درستی پیش ‌بینی کند. اما همان طور که در مورد سایر ابزار های تحلیل تکنیکال گفتیم، یه تنهایی استفاده از آن برای معاملات توصیه نمی شود و بهتر است که با سایر ابزار ترکیب شود و معامله گران نباید به سطوح فیبوناچی به عنوان سطوح حمایت و مقاومت 100% نگاه کنند.

ابزارهای گوناگونی بر اساس اعداد و نسبت‌ های فیبوناچی ایجاد شده که عبارتند از:

فیبوناچی اصلاحی – دو نقطه ای     Fibonacci Retracement (RET)

فیبوناچی گسترش – سه نقطه ای  Fibonacci Extension (EXT)

فیبوناچی انبساطی  Fibonacci Expansion (EXP)

فیبوناچی پروجكشن  Fibonacci Projection (PRO)

فیبوناچی کمان ها ‌‌ Fibonacci arcs

فیبوناچی باد‌بزن  Fan

فیبوناچی کانال Channel

در ادامه مقاله به بررسی 3 نمونه از مهم ترین و معروف ترین ابزار های فیبوناچی می پردازیم

فیبوناچی اصلاحی Fibonacci Retracement (RET)

فیبوناچی اصلاحی، خطوط افقی هستند که نشان می دهند که حمایت و مقاومت احتمالی در نمودار قیمتی کجا می تواند رخ دهد. هر سطح با درصدی مشخص شده است. درصد نشان می دهد که قیمت چند درصد از موج حرکتی قبلی خود را اصلاح کرده است. سطوح اصلاحی فیبوناچی 23.6%، 38.2%، 61.8% و 78.6% است. یک سطح دیگری نیز وجود دارد که به طور رسمی یک نسبت فیبوناچی نیست اما از آن استفاده می شود،0.50)%(.

فیبوناچی اصلاحی که به فیبوناچی دو نقطه ای معروف است، می توان آن را روی هر دو نقطه قیمتی مهم مانند یک سقف و یک کف ترسیم کرد. سپس سطوح فیبوناچی بین آن دو نقطه را ایجاد می شود.

فیبوناچی اصلاحی را می توان برای ورود به معامله، تعیین حد ضرر یا تعیین حد سود استفاده کرد. به عنوان مثال، یک معامله گر ممکن است یک نمودار قیمتی را مشاهده کند که دارای روند صعودی است. پس از یک موج صعودی، قیمت کمی به سمت پایین اصلاح می کند و یک موج اصلاحی می سازد، در این لحظه معامله گر می تواند از فیبو اصلاحی استفاده کند و نقطه اول را روی شروع موج صعودی و نقطه دوم را روی انتهای موج صعودی قرار می دهد. سپس، سطوح فیبو اصلاحی روی نمودار و موج اصلاحی مشخص می شود که نقش حمایت را برای قیمت دارند، بدین صورت معامله گر می تواند نقطه احتمالی پایان اصلاح را پیش بینی کند و اقدام به خرید کند. پس از خرید، معامله ‌گر حد ضرر را در سطح های پایین تر تعیین می کند.

مهم ترین سطوح جهت خرید می توانند سطوح 38.2%، 0.50%، 0.618% باشند، اگر قیمت پایین تر از 0.618% برود، معمولا انتظار معامله گران تغییر جهت و روند قیمت است.

فیبو اصلاحی در روند های نزولی هم همین کاربرد دارد و معامله گران می توانند در روند های نزولی نیز از آن استفاده کنند. پس از شناسایی یک روند نزولی، به دنبال یک موج نزولی، یک موج اصلاحی به سمت بالا را خواهیم داشت که می توان فیبو اصلاحی را روی موج نزولی ترسیم کرد، نقطه اول را روی شروع موج نزولی و نقطه دوم را روی انتهای موج نزولی قرار میدیم، بدین صورت می توان نقطه احتمالی پایان موج اصلاحی را بدست آورد تا بتوان به کمک آن یک معامله فروش باز کرد.

سطوح  فیبو اصلاحی نشان می دهد که قیمت ممکن است در کجا حمایت یا مقاومت شود، هیچ اطمینانی وجود ندارد که قیمت واقعاً در آنجا متوقف شود. به همین دلیل است که اغلب معامله گران آن را با دیگر ابزار تحلیل تکنیکال ترکیب می کنند تا سیگنال‌ های مطمئن تری دریافت کنند.

نکته منفی دیگر در مورد فیبو اصلاحی این است که تعداد سطوح آن زیاد است که قیمت اغلب نزدیک به یکی از آن ها معکوس می شود. مشکل این است که معامله گران در تلاش هستند تا بدانند کدام یک از سطح خواهد بود.

همان طور که گفته شد سطوح رایج شامل، 38.2٪ ، 50٪، 61% خواهد بود. معمولاً، این موارد نسبت به باقی سطوح واکنش های بیشتری از خود نشان می دهند.

سطوح اصلاح فیبوناچی بر خلاف میانگین های متحرک ثابت هستند. ماهیت ثابت سطوح قیمت امکان شناسایی سریع و آسان را فراهم می کند. این به معامله‌گران و سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا محتاطانه پیش‌بینی کرده و واکنش نشان دهند.

سطوح فیبوناچی اصلاحی نیز به روش های دیگری در تحلیل تکنیکال به کار برده می شوند. به عنوان مثال، آنها در الگوهای گارتلی و نظریه امواج الیوت رایج هستند. حالت دیگری وجود دارد که بر اساس آن، قیمت در موج اصلاحی خود به اصلاح بیشتری نیاز دارد و 100% موج اصلی خود فراتر می رود، در این حالت همچنان از همان فیبو اصلاحی استفاده می کنیم اما دیگر سطوح بین 0 تا 100 برای ما کارایی ندارد و از سطوح بیش از 100 استفاده می کنیم که بین سطوح بیش از 100، سطوح 1.27، 1.41 و 1.61 سطوح مهم تری هستند؛ به این حالت فیبو خارجی گفته می شود.

در تصویر بالا نمونه ای از فیبو دو نقطه ای را در روند صعودی می بینید، نقطه اول را روی شروع و نقطه دوم را انتهای روند صعودی قرار می دهیم، سپس بر اساس آن می توانید نقطه احتمالی پایان موج اصلاحی را پیش بینی کنید. در این مثال موج اصلاحی بر روی خط 50% پایان یافته است.

در تصویر بالا نمونه ای از فیبو اصلاحی در روند نزولی می بینید که نقطه اول را در ابتدا شروع و نقطه دوم را انتهای روند نزولی قرار می دهیم، سپس بر اساس آن می توانید نقطه احتمالی پایان موج اصلاحی را پیش بینی کنید.

در این مثال موج اصلاحی بر روی خط 38% پایان یافته است.

در تصویر بالا نمونه ای دیگر از فیبو اصلاحی را مشاهده می کنید که در آن قیمت از 100% موج صعودی (اصلی) خارج شده و نزدیکای سطح 127% قبل از اینکه به آن برسد تغییر جهت داده و اصلاح خود را پایان داده.

معمولا در حالتی که موج اصلاحی بیش از 100% موج اصلی را اصلاح می کند، احتمال تغییر جهت روند وجود دارد که در مثال بالا شاهد تغییر روند هستیم.

فیبوناچی گسترش Fibonacci Extension (EXT)

به طور کلی، فیبوناچی گسترش، سطوحی هستند که توسط معامله گران برای شناسایی اهداف سود احتمالی و پیش بینی ادامه حرکت قیمت پس از اصلاح استفاده می شود. سطوح فیبوناچی گسترش برای پیدا کردن نقاط احتمالی تغییر روند و یا محدوده هایی که انتظار می روند قیمت واکنش نشان دهد بسیار مفید است.

کاربرد اصلی آن زمانی است که قیمت سقف یا کف قبلی خود را می شکند و روند ادامه می یابد، بر این اساس ما در فیبوناچی گسترش به سه نقطه نیاز داریم و بر اساس این سه نقطه، روند آینده قیمت را بر اساس موج اصلی و موج اصلاحی پیش بینی می کنیم؛ به عنوان مثال اگر در یک روند صعودی باشیم، نقطه اول را روی شروع موج صعودی (اصلی) قرار میدیم، نقطه دوم را روی انتهای موج صعودی (اصلی) و سپس نقطه سوم را روی انتهای موج اصلاحی قرار می دهیم.

فیبوناچی گسترش را می توان در استراتژی و سبک های معاملاتی مختلف مورد استفاده قرار داد. این فیبو می‌ تواند نواحی حمایت و مقاومت حیاتی ، نقاط بازگشت احتمالی و مناطق تغییر روند را پیدا کنند. به همین دلیل، معامله گران از این ابزار استفاده می کنند.

گاهی اوقات، یافتن یک منطقه حمایتی/مقاومت کلیدی در بازار می تواند بسیار دشوار باشد. در چنین حالتی، فیبوناچی  گسترش می تواند به معامله گران کمک کنند تا آن مناطق کلیدی حمایت/مقاومت را پیدا کنند. ترکیبی از ابزارهای فیبوناچی گسترش و یک استراتژی حمایت/مقاومت می تواند به معامله گران کمک کند تا معاملات مطمئن تری داشته باشند. توجه به این نکته ضروری است که قیمت می تواند سطوح فیبوناچی گسترش را بشکند و بر اساس آن عمل نکند. این سطوح نشان دهنده این نیست که قیمت باید از آن ها تغییر کند، بلکه فقط نشان دهنده  این است که قیمت های قرار گرفته در این سطوح، از اهمیت بیشتری نسبت به قیمت های دیگر برخوردار است. به همین دلیل، مهم است که صرفاً بر اساس فیبوناچی گسترش معامله نکنید.

فیبوناچی اصلاحی نقاط احتمالی پایان اصلاح را برای معامله ‌گران مشخص می ‌کند که ممکن است قیمت از آن ها برگردد، اما از فیبوناچی گسترش، معامله‌ گران بیشتر برای اهداف سود و ادامه روند خود استفاده می کنند؛ در نتیجه، مهم ترین سطوح در این فیبو شامل سطوح هایی است که فراتر از 100% قرار دارند، شامل127%، 141، 161.8٪، 261.8٪، 423.6٪ و… است.

در تصویر بالا یک نمونه مثال از فیبو سه نقطه ای را در روند صعودی مشاهده می کنید که نقطه اول را روی ابتدای موج صعودی، نقطه دوم را روی انتهای موج صعودی و نقطه سوم را روی انتهای موج اصلاحی قرار می دهیم تا بتوانیم  در صورت ادامه دار بودن روند صعودی، سقف بعدی را شناسایی کنیم. در مثال بالا قیمت در موج صعودی دوم تا سطح 141% حرکت کرده است.

در تصویر بالا نمونه دیگری از یک فیو سه نقطه ای می بینید که در روند نزولی از آن استفاده شده است. در این مثال نقطه اول را روی ابتدای موج نزولی، نقطه دوم را روی انتهای موج نزولی و سپس نقطه سوم را روی جایی که موج اصلاحی تمام شد، قرار می دهیم تا بتوانید در صورت ادامه دار بودن روند نزولی، اهداف موج نزولی بعدی را پیش بینی کنیم. در این مثال مشاهده می کنید که هدف موج نزولی دوم 78% بوده است.

فیبوناچی انبساطی  Fibonacci Expansion (EXP)

سومین ابزار فیبوناچی که میان معامله گران بازار های مالی کاربرد دارد، فیبو انبساطی است. در این فیبو نیازی به ابزار جدیدی نداریم، بلکه برای رسم فیبو انبساطی می توانیم از فیبو اصلاحی استفاده کنیم. کاربرد اصلی آن مانند فیبو گسترش است، بدین صورت که برای شناسایی اهداف سود استفاده می شود.

فیبو انبساطی بدین صورت رسم می شود که فیبو اصلاحی را به صورت برعکس رسم می کنیم و اهداف قیمتی، جایی که احتمال میدهیم قیمت واکنش نشان دهد را پیش بینی می کنیم.

برای رسم آن یک روند صعودی را در نظر بگیرید، قیمت بعد از یک موج صعودی، یک موج اصلاحی را ایجاد می کند؛ سپس پس از اتمام موج اصلاحی شروع به افزایش می کند و سقف موج صعودی خود را می کشند. در این لحظه ما می توانید از فیبو انبساطی استفاده می کنیم، بدین صورت که فیبو اصلاحی را انتخاب کرده و نقطه اول آن را در انتهای موج صعودی (موج اصلی) و نقطه دوم را در ابتدای موج صعودی قرار می دهیم تا بتوانید هدف موج دوم صعودی را پیش بینی کنیم. سطوح مهم در این نوع فیبو مانند سطوح فیبو گسترش است، شامل 127%، 141%، 161% 261.8%، 423.6% و… است.

در این مثال از فیبو انبساطی استفاده شده است، بدین صورت که ابزار فیبو اصلاحی انتخاب شده و سپس به صورت برعکس روی موج صعودی قرار گرفته (نقطه اول روی انتهای موج صعودی و نقطه دوم روی ابتدای موج صعودی). سپس بعد از اینکه موج اصلاحی تمام شد و موج صعودی دوم آغاز شد و همچنین پس از اینکه سقف موج اول صعودی شکسته شد، می توان از این نوع فیبو برای پیدا کردن نقطه احتمالی پایان موج صعودی دوم استفاده کرد. در این مثال، هدف قیمتی موج دوم161% بوده است.

در مثال بالا یک روند نزولی را مشاهد می کنید که در آن پس از اینکه کف موج اول نزولی و موج اصلاحی انجام شد، موج دوم نزولی آغاز شد و کف موج اول نزولی شکسته شد؛ در نتیجه، می توان از فیبو انبساطی برای شناسایی نقطه احتمالی پایان موج دوم نزولی استفاده کرد. در این مثال نقطه پایان موج نزولی دوم، سطح 141% بود.

سخن پایانی

در این مقاله بررسی کردیم که چگونه فیبوناچی ایجاد شد و انواع آن را معرفی کردیم؛ همچنین سه نمونه از محبوب ترین و معروف ترین های آن را مورد بررسی قرار دادیم. ابزار های فیبوناچی مانند سایر ابزار تحلیل تکنیکال، هیچ گاه 100% طبق انتظار پیش نمی روند و به همین دلیل است که ما باید ابتدا به اندازه مافی تمرین کنیم و سپس از آن ها استفاده کنیم، علاوه بر آن، باید همیشه در معاملات خود از حد ضرر استفاده کنید تا دچار ضرر های سنگین نشوید. همان طور که گفته شد می توانید ابزار فیبوناچی را با سایر ابزار تحلیل تکنیکال ترکیب کنید تا از اطمینان بیشتری در معاملات خود برخوردار شوید.

قدم بعدی: