اگر پیگیر ارزهای دیجیتال و دنیای کریپتوکارنسی باشید، حتماً با عبارت بلاک‌چین برخورد کرده‌اید. حتما جالب است بدانید که بلاک چین چیست اگرچه این فناوری همراه با اولین ارز دیجیتال جهان یا همان بیت‌کوین «Bitcoin» مطرح شد، اما کاربردهای بسیار بیشتری در دنیای فناوری اطلاعات می‌تواند داشته باشد. ویژگی‌های این سرویس باعث شده تا افراد زیادی در سطح جهان بخواهند از آن برای سایر انواع فعالیت‌های اطلاعاتی و امنیتی استفاده کنند. اگر شما هم می‌خواهید بدانید بلاک چین چیست و چگونه عمل می‌کند، تا انتهای این متن با ما همراه باشید.
بلاک چین چیست؟
بلاک‌چین یا «Blockchain» از دو واژه «Block» و «Chain» به معنی «زنجیره بلوک» تشکیل شده است. اگر بخواهیم به زبان بسیار ساده بدانیم که بلاک چین چیست، می‌توانیم آن را همان زنجیره‌ای از بلوک‌های اطلاعاتی در نظر بگیریم که در هر بلوک آن یک سری از داده‌ها ذخیره شده است. اما وجه تمایز این سرویس با دیگر سرویس‌های اطلاعاتی ارائه شده در این است که بلاک‌چین نمونه یک سیستم همگانی و دموکراتیک است که داده‌های خود را برای تمام نودهای موجود در شبکه به اشتراک می‌گذارد.
برای مثال، تصور کنید که یک قرارداد بین چند نفر تنظیم می‌شود و همه افراد یک نسخه از آن قرارداد را در اختیار دارند. با این حساب اگر یکی از افراد قرارداد خود را از دست بدهد یا عمداً آن را از بین ببرد، هیچ مشکلی برای ماهیت اصلی قرارداد ایجاد نمی‌شود، چراکه سایر افراد یک نسخه از آن را در اختیار دارند.
تمام اطلاعات تراکنشی دنیای کریپتو و رمزارزها بین تمام کاربران شبکه رمزارزها تقسیم می‌شود و همین خاصیت توزیعی بلاک‌چین، عامل اصلی امنیت بالای آن نسبت به سایر سیستم‌ها است. فناوری بلاک‌چین همان بستری است که تمام ارزهای دیجیتال موجود در جهان، اعم از بیت‌کوین و آلت‌کوین‌ها در بستر آن استخراج و معامله می‌شوند. به همین دلیل موضوع بلاک چین در ارز دیجیتال به‌سرعت در حال فراگیری و گسترش است.
سه ویژگی اصلی تکنولوژی بلاک چین
استقبال گسترده‌ای که از تکنولوژی بلاک‌چین شد، در پی سه ویژگی زیر ایجاد شده است:
تمرکز زدایی
هر سروری که در حال حاضر اطلاعات ما بر آن قرار دارد، یک سیستم متمرکز است که اگر سرور اصلی آن از بین برود، دیگر هیچ راهی برای بازگردانی اطلاعات وجود ندارد. برای مثال، اطلاعات ایمیل افراد بر روی یک سرور مرکزی قرار دارد. برای اینکه این اطلاعات از بین نروند، به‌صورت پی در پی از آن‌ها بک‌آپ و پشتیبان گرفته می‌شود. حالا اگر یک هکر به اطلاعات مرکزی این سرورها دسترسی پیدا کند، می‌تواند کل شبکه را با مشکل جدی مواجه کند. این در حالی است که سیستم بلاک‌چین با اشتراک‌گذاری اطلاعات خود در تمام شبکه، از گزند هکرها در امان است و هیچ ترسی برای از بین رفتن اطلاعات در آن وجود ندارد.
شفاف بودن
برخی از افراد تصور می‌کنند که شفافیت سیستم بلاک‌چین سبب می‌شود تا حریم خصوصی افراد به خطر بیفتد؛ اما در عمل اینگونه نیست؛ چراکه نام و هویت شخصی افراد در بررسی‌های بلاک‌چین فاش نمی‌شود، بلکه تنها از روی کلید عمومی تراکنش‌های آن‌ها می‌توان به تبادلات مالی افراد و شرکت‌ها پی برد (هرکس که تعاملات مالی خود را به کمک تراکنش‌های مالی انجام می‌دهد، دو کلید «خصوصی» و «عمومی» در اختیار خواهد داشت!)
حالا تصور کنید که اگر تمام نقل و انتقالات مالی بزرگ در بلاک‌چین برای همه افراد آشکار و شفاف باشد، امکان سواستفاده به حداقل می‌رسد. بنابراین شفافیت نیز یکی از وجوه محبوبیت بلاک‌چین است.
تغییرناپذیری
تغییرناپدیری دیگر خاصیت بلاک‌چین است که در آن وقتی داده‌ای وارد زنجیره بلوک‌هایش شد، دیگر هیچ راهی برای تغییر آن وجود ندارد. این ویژگی نیز سبب می‌شود تا اطلاعات سازمان‌های بزرگ وقتی برای یک بار در بلوک ذخیره شد، دیگر امکان دستکاری آن وجود نداشته باشد و کسی نتواند اختلاس کند.
همانطور که مشاهده می‌کنید، تمام سیستم‌های اطلاعاتی که تا امروز از آن‌ها استفاده می‌کردیم، هیچکدام از ویژگی‌های فوق را نداشتند. اگرچه آن‌ها نیز تا به امروز بسیار مفید واقع شده‌اند، اما پیش‌بینی می‌شود در آینده تمام سیستم‌ها به تکنولوژی بلاک‌چین مجهز شوند.
بلاک چین چگونه کار می‌کند؟ (با مثال)
تا اینجا یاد گرفتیم که بلاک چین چیست و سپس ویژگی‌های اصلی آن را بررسی کردیم. اما شیوه کار این تکنولوژی نیز جای سؤال دارد که آن را نیز در ۴ مرحله‌ی زیر با پرداختن به یک مثال عملی تراکنشی، بررسی می‌کنیم:
انجام تراکنش
برای اینکه داده‌ای در بلاک‌چین ذخیره شود، باید رویدادی وجود داشته باشد. با توجه به اینکه در حاضر بیشتر تراکنش‌های دیجیتالی به کمک این سرویس انجام می‌شود، تصور می‌کنیم که ما خریدی را به صورت آنلاین انجام داده و هزینه آن را با ارزهای دیجیتالی چون دوج‌کوین، اتریوم یا لایت‌کوین پرداخت می‌کنیم. تراکنش ما به همراه سایر تراکنش‌های لحظه‌ای که صورت گرفته با موفقیت انجام می‌شود و در یک گروه قرار می‌گیرد.
تأیید تراکنش
پس از موفقیت‌آمیز بودن عملیات پرداخت، حالا باید تراکنش ما تأیید شود. مسئولیت تایید تراکنش‌ها در بلاک‌چین، بر عهده‌ی شبکه‌ای از نودها یا کامپیوترها است (این در حالی است که در سایر سیستم‌ها، معمولاً یک شخص مسئول وارسی صحت اطلاعات است)؛ کامپیوترهای موجود در شبکه‌ی بلاک‌چین، زمان تراکنش، مبلغ و تمام اطلاعات مربوطه را بررسی می‌کنند تا از صحت آن اطمینان حاصل کنند.
ذخیره بلوکی تراکنش
پس از اینکه موفقیت‌آمیز بودن تراکنش‌ها ثابت شد، حالا امضای دیجیتالی شما و شرکت یا فردی که از آن خرید کرده‌اید به همراه سایر اطلاعات در یک بلوک ذخیره شده و به لیست هزاران یا میلیون‌ها تراکنش دیگر در بلاک‌چین می‌پیوندد.
تعلق هَش به تراکنش
ذخیره‌سازی در بلاک‌چین همیشه با عملیات هَشینگ همراه است. هَش یا «hash» به یک کد منحصر به فرد گفته می‌شود که به هر بلوک اطلاعاتی موجود در زنجیره بلاک‌چین تعلق می‌گیرد تا با سایر بلوک‌ها تفاوت داشته باشد. در این صورت اطلاعات شما در اختیار تمام نودهای شبکه قرار گرفته و تراکنش شما به‌صورت تغییرناپذیر، شفاف و غیرمتمرکز در بلاک‌چین قرار می‌گیرد.
نکات تکمیلی درک کارکرد سیستم بلاک‌چین
ممکن است هنوز هم موضوع زنجیره بلوک با ابهاماتی همراه باشد. پس برای اینکه دقیق‌تر بدانیم بلاک چین چیست، یک سری نکات دیگر را نیز بررسی می‌کنیم که کارکرد آن را بیشتر برای ما توجیه می‌کند. این نکات به قرار زیر هستند:
- برای انجام تراکنش و فعالیت در سیستم بلاک‌چین، باید کیف پول دیجیتالی داشته باشیم. البته راه‌های سخت‌افزاری دیگری نیز برای نگهداری دارایی‌هایی که به کمک بلاک‌چین رد و بدل می‌شوند، وجود دارد، اما اغلب افرادی که در بازارهای کریپتوکارنسی فعالیت می‌کنند، دارایی رمزارزی خود را در کیف پول‌های دیجییتالی نگهداری می کنند.
- کیف پول دیجیتالی به کمک برخی از سایت‌ها و نرم‌افزارها ایجاد می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به کیف‌پول دیجیتال کوینومی «Coinomi Wallet» اشاره کرد. این کیف‌پول‌ها یک آدرس و یک کلید خصوصی دارند که از آدرس برای دریافت ارز دیجیتال و از کلید خصوصی برای پرداخت ارز دیجیتال استفاده می‌شود.
- هرکسی که بداند بلاک چین چیست، می‌داند که این سیستم توسط هیچ مرکزی اداره نمی‌شود و هیچ ناظری برای آن وجود ندارد، اما کلیه اطلاعات موجود در آن، تنها توسط کاربران خود شبکه تأیید و توزیع می‌شود. کاربران برای فعالیت خود در بلاک‌چین و مشارکت در اداره‌ی آن پاداش دریافت می‌کنند. به فعالیت کاربران فعال موجود در شبکه بلاک‌چین، ماینر گفته می‌شود که پاداش فعالیت آن‌ها، استخراج ارز دیجیتال خواهد بود.
- برخی از سازمان‌های بزرگ می‌توانند از بلاک‌چین در محدوده‌ی خود به صورت خصوصی استفاده کنند که به این نوع از بلاک‌چین، «بلاک‌چین سازمانی یا خصوصی» گفته می‌شود!
مشکلات بلاک چین چیست؟
بلاک‌چین اگرچه توانسته با ویژگی‌های منحصر به فرد خود، توجه جامعه جهانی را به سمت خود جلب کند، اما در هر صورت یک سیستم نوپا است که برای رقابت با سیستم‌های جهانی مانند شرکت‌های صادرکننده‌ی ویزاکارت یا مسترکارت راه بسیار طولانی در پیش دارد.
البته بلاک‌چین هر روز الگوریتم‌های خود را ارتقا می‌دهد تا بیشتر بتواند ویژگی‌های خود را تثبیت کند؛ چراکه اگر کسی بتواند کنترل اکثریت نودهای موجود در آن را برعهده بگیرد، خاصیت تمرکززدایی آن، عملاً از بین خواهد رفت!
سخن پایانی
اکثر کشورها و شرکت‌های بزرگ جهان پس از اینکه دانستند بلاک چین چیست و چه خاصیت‌های فوق‌العاده‌ای دارد، سرمایه‌های خود را به طرف آن سرازیر کردند تا از موج جدید تکنولوژی غافل نمانند. برای مثال، شرکت سامسونگ، از سیستمی به نام «Blocko» استفاده می‌کند که براساس بلاک‌چین طراحی شده. این شرکت سعی دارد تا فعالیت‌های خود را به سمت هویت، پول و پرداخت‌های دیجیتال بکشاند.
برخی از دولت‌ها و دیگر شرکت‌های مطرح جهان نیز استفاده از بلاک‌چین و معامله با پول‌های دیجیتال را به رسمیت شناخته‌اند و برخی دیگر نیز در حال مطالعه در این باره هستند. بهرحال بلاک چین در ارز دیجیتال روز به روز بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد و هربار نواقص خود را برطرف کرده و پرقدرت‌تر به پیش می‌رود. بنابراین فعالیت در راستای آن برای هر کسی ضروری به نظر می‌رسد. شما نیز به عنوان یک شهروند مدرن، لازم است تا اطلاعات خود در مورد بلاک چین در ارز دیجیتال را گسترش داده و تراکنش‌های خود را از طریق آن انجام دهید.
