حتماً شما نیز بارها نام انواع ارز دیجیتال مثل بیت‌کوین، اتریوم و… را شنیده‌اید. ارز دیجیتال پدیدۀ نوظهوری است که خریدوفروش آن در بازار به یکی از پرطرفدارترین روش‌های سرمایه‌گذاری در جهان تبدیل شده است. رمزارزها درواقع همان پول یا اسکناسی هستند که به‌صورت دیجیتال موجود بوده و ارزش زیادی دارند. این نوع ارز به‌واسطۀ سخت‌افزارها و برنامه‌های بسیار پیچیده و پیشرفته و همچنین با استفاده از برق بسیار زیاد استخراج می‌شود. باوجود اینکه خریدوفروش این نوع ارز می‌تواند افراد را به درآمد زیادی برساند، گاهی نیز موجب از دست دادن ثروت و سرمایه آن‌ها می‌شود. در دنیای امروزی برخی افراد سودجو به‌واسطۀ ارتکاب جرایم ارز دیجیتال، سرمایه‌گذاران را فریب داده و ثروت آن‌ها را سرقت می‌کنند. در حوزۀ رمزارزها کلاهبرداران به شیوه‌های متفاوتی اقدام به سرقت سرمایۀ افراد می‌نمایند. به‌طور کلی جرایم دنیای ارزهای دیجیتال انواع مختلفی دارند. در زیر انواع جرایم مربوط به ارز دیجیتال در دنیای امروزی را نام برده‌ایم:
-
طرح‌های پانزی
فهرست مطالب
طرح‌های پانزی جزء ابتدایی‌ترین جرایم مربوط به ارزهای دیجیتال هستند. در این طرح‌ها کلاهبردار معمولاً افرادی را مورد هدف قرار میدهد که هیچ‌دانشی در زمینۀ ارز دیجیتال ندارند. در این نوع جرم کلاهبردار از افراد می‌خواهد که سرمایۀ خود را نزد او بگذارند تا با آن ارز دیجیتال خریدوفروش کرده و سپس به آن‌ها سود پرداخت کند. این در حالی است که او هیچ‌گاه ارز دیجیتال خریداری نخواهد کرد و تنها با پولی که از قربانیان جدید می‌گیرد، به قربانیان قبلی سود پرداخت می‌کند. حال هر زمان سرمایه به حد قابل قبولی برسد، فرد تمام آن را به یغما برده و درواقع هیچ پولی را به سرمایه‌گذاران بازنمی‌گرداند.
-
کیف پول‌های جعلی
از دیگر انواع جرایم ارز دیجیتال می‌توان به معرفی کیف پول‌های جعلی اشاره کرد. اگر بخواهید ارز دیجیتال خریدوفروش کنید، باید کیف پول دیجیتال داشته باشید تا ارز خود را در آن ذخیره‌سازی کنید. حال برخی کلاهبرداران با استفاده از درگاه یا سایت‌های مختلف کیف پول‌های جعلی ساخته و از افراد می‌خواهند که ارز خود را در آن واریز کنند. درنتیجه مجرم ارز را برداشت کرده و فرد دیگر هیچ‌گونه دسترسی به سرمایه خود نخواهد داشت. این مورد معمولاً از رایج‌ترین انواع کلاهبرداری در رمزارزها است.
-
پامپ و دامپ
در این روش کلاهبرداری، افرادی که سرمایۀکلانی دارند، ارزهای کم‌ارزش را می‌خرند. سپس این ارزها را با تبلیغات گسترده به بازار معرفی می‌کنند تا درنهایت افراد گول این افزایش قیمت را خورده و آن ارزها را از اینگونه افراد خریداری کنند. وقتی آن ارز به میزان زیادی فروش برود، قیمتش کاهش یافته و افرادی که سرمایه‌گذاری نموده‌اند تا حد زیادی ضرر خواهند کرد. به این نوع جرایم ارز دیجیتال پامپ و دامپ گفته می‌شود.
ارائه ارزهای دیجیتال رایگان در شبکه‌های اجتماعی
با وجود اینکه شبکه‌های اجتماعی می‌توانند بسیار مفید و سرگرم‌کننده باشند، متأسفانه به بستری برای کلاهبرداران ارزهای دیجیتال تبدیل شده‌اند. در سال‌های اخیر درصد زیادی از جرایم ارز دیجیتال در شبکه‌های اجتماعی رخ داده است. یکی از این جرایم ارائه ارز دیجیتال رایگان به افراد است. همان‌طور که می‌دانید ارزهای دیجیتال همان پول و ثروتی هستند که همۀ ما برای کسب آن تلاش می‌کنیم و تنها تفاوت آن‌ها با پول و اسکناس، عدم وجود فیزیکی و دیجیتالی بودن آن‌ها است. درنهایت می‌توان دریافت که ارزهای دیجیتال بسیار ارزشمند هستند و اینکه کسی بخواهد آن‌ها را رایگان به‌حساب ما واریز کند غیرممکن است.
حال در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی گاهی کلاهبرداران به افراد کم‌تجربه توصیه می‌کنند که با واریز مبلغ مشخص یا ثبت‌نام در سایت خاصی ارز دیجیتال بخرند تا در بازۀ زمانی کوتاهی بتوانند علاوه بر ارز دیجیتال خریداری‌شده، ارز رایگان نیز دریافت کنند؛ اما بعد از مدتی نه تنها خبری از ارز رایگان نیست بلکه سرمایه فرد نیز از بین می‌رود. شاید با خود تصور کنید این مورد از انواع جرایم ارز دیجیتال بسیار پیش‌پاافتاده بوده و محال است کسی فریب بخورد؛ اما اگر نگاهی ساده به آمار بیندازیم، خواهیم دید که افراد زیادی در سال‌های اخیر با همین ترفند سرمایۀ خود را از دست داده‌اند. نکتۀ جالب در این روش کلاهبرداری این است که برخی کلاهبرداران برای اینکه آسان‌تر افراد را فریب دهند، خود را با نام یک صرافی معتبر معرفی می‌کنند. این در حالی است که آن‌ها هیچ ارتباطی با آن صرافی نداشته و می‌خواهند با استفاده از اعتبار آن راحت‌تر افراد را به سرمایه‌گذاری ترغیب کنند.
آیا امکان هک کیف پول ارزهای دیجیتال وجود دارد؟
یکی دیگر از انواع جرایم ارز دیجیتال هک کیف پول سرمایه‌گذاران است که جز گروه جرایم سایبری رمزارزها قرار می‌گیرد. همان‌طور که می‌دانید ارزهای دیجیتال در بستر آنلاین فعال هستند و درواقع وجود فیزیکی ندارند. به همین علت هک کردن اطلاعات کیف پول افراد در این فضا می‌تواند بسیار آسان باشد. برخی هکرها با استفاده از ترفند‌های مختلفی اطلاعات کیف پول افراد را به سرقت برده و سپس سرمایۀ درون آن را برای خود واریز می‌کنند. حال شاید برایتان سؤال شود که چگونه از اقدامات هکرها در این فضا در امان بمانیم؟ در پاسخ باید بگوییم امکان سرقت سرمایه افراد در حوزه ارزهای دیجیتال بسیار زیاد است. اگر به برخی نکات مهم در این زمینه توجه کنید، درصد احتمال هک کیف پولتان بسیار کاهش می‌یابد. در زیر این نکات را نام برده‌ایم:
- از آنتی‌ویروس و ضد بدافزارها استفاده کنید.
- روی لینک‌هایی که ناشناس به نظر می‌رسند کلیک نکنید.
- پسورد پیچیده‌ای برای کیف پول خود انتخاب کنید.
- در سایت‌های فیشینگ هیچ اقدامی انجام ندهید.
استخراج ارز دیجیتال با گوشی موبایل، روش نوین کلاهبرداری از سرمایه‌گذاران
حتماً شما نیز آگهی‌هایی مبنی بر استخراج رمزارز با گوشی موبایل را در بستر اینترنت یا فضای مجازی مشاهده کرده‌اید. اگر بخواهیم به‌طور صریح و واضح بیان کنیم، باید بگوییم استخراج ارز دیجیتال با گوشی موبایل یا کامپیوترهای شخصی به‌هیچ‌عنوان امکان‌پذیر نیست و درواقع این نوع آگهی‌ها روش نوین کلاهبرداری از سرمایه‌گذاران است. اگر بخواهید ارز دیجیتال استخراج کنید، باید تجهیزات سخت‌افزاری فوق‌العاده پیشرفته‌ای داشته باشید و حتی به دریافت برخی مجوزها نیاز دارید.
همچنین این کار بسیار پیچیده است و به برق زیادی نیاز دارد؛ پس استخراج ارز دیجیتال با موبایل یک ترفند کلاهبرداری بوده و به‌هیچ‌عنوان صحت ندارد. این مورد نیز از انواع جرایم ارز دیجیتال به‌حساب می‌آید. در این روش فرد از سرمایه‌گذار می‌خواهد که برای استخراج ارز روی لینکی کلیک کند یا نرم‌افزاری را نصب کند. جالب است بدانید که شرکت‌های معتبر تولید‌کنندۀ گوشی مانند اپل، قابلیت استخراج ارز را از محصولات خود حذف کرده‌اند. به این علت که معتقدند استخراج ارز با گوشی می‌تواند تهدیدی برای سرقت اطلاعات افراد به شمار آید.
حال شاید برایتان سؤال شود که آگهی‌های مربوط به خرید دستگاه ارز دیجیتال صحت دارند یا خیر؟ در پاسخ باید بگوییم اینگونه آگهی یا ایمیل‌ها نیز شیوۀ دیگری برای کلاهبرداری از افراد است. در این روش مجرم به افرادی که دانش زیادی ندارند، پیشنهاد میدهد برای خرید دستگاه استخراج رمزارز، سرمایۀ خود را به حساب او واریز کنند و ماهانه سود دریافت کنند. دراین‌باره باید بگوییم، این مورد هم از دیگر جرایم ارز دیجیتال است و باعث از دست رفتن سرمایۀ افراد خواهد شد. پس به‌هیچ‌عنوان نباید فریب چنین پیشنهادهای وسوسه‌برانگیز را خورده و همواره با کسب دانش و تحقیق در این زمینه سرمایه‌گذاری کنید.
راه‌های در امان ماندن از کلاهبرداری ارزهای دیجیتال
کلاهبرداری در حوزۀ ارزهای دیجیتال باعث از دست رفتن سرمایۀ بسیاری از افراد شده است. حال چون اکثر افراد به‌صورت ناشناس در دنیای رمزارز فعالیت می‌کنند، اگر سرمایۀ شما را به سرقت ببرند ممکن است دیگر هیچ‌گاه نتوانید به آن دسترسی پیدا کنید. به زبان ساده‌تر، اگر سرمایۀ خود را در بازار رمزارزها از دست بدهید بازگشت آن تقریباً غیرممکن است. درنتیجه آشنایی با راه‌های در امان ماندن از کلاهبرداری‌های ارز دیجیتال، از مهم‌ترین مسائل برای افرادی است که قصد سرمایه‌گذاری در این زمینه را دارند. در زیر برخی راه‌های در امان ماندن از کلاهبرداری‌ها و جرایم ارز دیجیتال را نام برده‌ایم:
- اعتماد نکنید
در درجه اول شما باید در بازار مالی رمزارزها به هیچ درگاهی اعتماد نکنید مگر اینکه اعتبار آن به شما کاملاً اثبات گردد. برای مثال اگر یک ایمیل از طرف شرکت‌ی به نام برای دسترسی به کیف پولتان دریافت کردید، حتماً برسی کنید که آدرس آن صحیح باشد. به‌هیچ‌عنوان رمز عبور کیف پول، رمز کارت بانکی، اطلاعات ارزی و مواردی از این قبیل را در اختیار افراد قرار ندهید.
- باور نکنید
گاهی ممکن است به شما پیشنهاد خرید یک نوع ارز با قیمت بسیار ارزان‌تر از بازار داده شود. به‌هیچ‌عنوان باور نکنید، زیرا تله است و معمولاً در این مورد قصد فریبتان را دارند.
- تحقیق کنید
اگر از جمله افرادی هستید که هیچ دانشی در زمینۀ رمزارزها ندارید، به‌هیچ‌عنوان بدون اطلاعات برای سرمایه‌گذاری اقدام نکنید. شما باید از افراد متخصص در این زمینه کمک بگیرید و در خصوص آینده‌دار بودن ارز مدنظر تحقیق کنید.
- از صرافی‌های معتبر خرید کنید
اگر می‌خواهید از کلاهبرداری و جرایم ارز دیجیتال در امان باشید، به‌هیچ‌عنوان از صرافی‌های بی‌نام نشان و مجهول خرید نکنید. در درجۀ اول با سرمایه کم شروع کنید و از صرافی‌های به نام و معتبر ارز موردنظرتان را بخرید.
چند راهکار طلایی برای افزایش امنیت کیف پول ارز دیجیتال
کیف پول دیجیتال درواقع همان منبعی است که باید ارزهای دیجیتال استخراج‌شده‌تان را در آن ذخیره کنید. به همین علت مانند یک گنجینه به‌حساب می‌آید و تا حد امکان باید امنیت آن را افزایش دهید. راه‌های زیادی برای افزایش امنیت کیف پول‌های دیجیتالی وجود دارد. در زیر چند راهکار طلایی و مؤثر در افزایش امنیت کیف پول دیجیتال را نام برده‌ایم:
- فعال نمودن احراز دومرحله‌ای
فعال نمودن احراز دومرحله‌ای قابلیتی است که امروزه تمامی کیف پول‌های دیجیتال در اختیار کاربران قرار میدهند. با این قابلیت می‌توانید امنیت کیف پولتان را بالا برده و از جرایم ارز دیجیتال در امان باشید. در این روش شما برای دسترسی به کیف پولتان علاوه بر اینکه باید رمز عبور آن را وارد کنید، می‌بایست رمز یک‌بارمصرفی را که به شماره تلفن یا امیلتان ارسال می‌شود نیز وارد کنید. این باعث می‌شود که ورود به کیف پولتان برای کلاهبرداران بسیار سخت شود.
- انتخاب رمز عبور دشوار
برخی از افراد در هنگام انتخاب رمز عبور چند عدد ساده و قابل حدس را به‌عنوان رمز کیف پول خود تعیین می‌کنند؛ اما این کاملاً اشتباه است. رمز باید به‌قدری پیچیده باشد که به‌هیچ‌عنوان نتوان آن را تشخیص داد.
- استفاده از کیف پول سخت‌افزاری
حتماً از یک کیف پول سخت‌افزاری برای ذخیرۀ سرمایه خود استفاده کنید. برای خریدوفروش نیز می‌توانید از کیف پول نرم‌افزاری استفاده کنید. به این دلیل که کیف پول‌های سخت‌افزاری درگاه بهتری برای ذخیره سرمایه اصلی شما هستند و امنیت بسیار بالایی دارند.
- استفاده از اینترنت امن و خصوصی
برای در امان ماندن از جرایم ارز دیجیتال و افزایش امنیت کیف پول خود، حتماً از اینترنت امن و خصوصی استفاده کنید. به‌هیچ‌عنوان نباید از اینترنت‌هایی که در مراکز عمومی در اختیارتان قرار می‌گیرند، برای متصل شدن به کیف پولتان استفاده کنید. به این علت که برخی از هکرها می‌توانند از طریق اینگونه اتصالات کیف پول شما را هک کنند.
نکات مهم در رابطه با پیشگیری از هدر رفت سرمایه در دنیای ارزهای دیجیتال
اگر شما نیز از سرمایه‌گذاران حوزۀ ارز دیجیتال هستید، علاوه بر دانستن راه‌های در امان ماندن از جرایم، بالا بردن امنیت کیف پول و… باید برای جلوگیری از سرقت یا هدر رفت سرمایه‌تان به برخی نکات مهم دیگر نیز توجه کنید. این نکات درواقع راهکارهایی هستند که امکان سرقت سرمایۀ شما در حوزه ارز دیجیتال را بسیار کاهش میدهند. در زیر این نکات را شرح داده‌ایم:
- عدم استفاده از کیف پول اصلی
گاهی دیده می‌شود که سرمایه‌گذار قصد دارد در سایت‌هایی که حتی نام آن‌ها را نیز نمی‌داند، اقداماتی انجام دهد. در این صورت فرد باید برای جلوگیری از وقوع جرایم ارز دیجیتال و سرقت سرمایه‌اش از کیف پول اصلی خود استفاده نکند. بهتر است در این مواقع افراد از یک کیف پول با اعتبار کمتر استفاده نمایند.
- انتخاب کیف پول مناسب
سعی کنید یک کیف پول امن و مناسب را برای ذخیره‌سازی سرمایۀ خود انتخاب کنید. قبل از خرید کیف پول حتماً نظرات کاربران را در خصوص آن بخوانید و در صورتی که رضایت زیادی داشتند، می‌توانید با خیال راحت‌تر از کیف پول موردنظرتان استفاده کنید. وقتی شما به‌عنوان یک سرمایه‌گذار از سایت‌های اصلی و معتبر ارز خریداری می‌کنید، همان سایت‌ها نیز مناسب‌ترین کیف پول را برای نگهداری ارز موردنظرتان معرفی خواهند کرد.
- دقت داشتن در حین انجام تراکنش
تراکنش یا انتقال ارز دیجیتال به حساب افراد دیگر باید با نهایت دقت انجام شود. درواقع باید اطلاعات را کاملاً صحیح وارد کنید. به این علت که اگر ارز را اشتباهی به‌حساب شخص دیگری واریز کنید، دیگر امکان بازگشت آن وجود ندارد. پس حتماً به این مورد توجه زیادی داشته باشید.
- قرار ندادن اطلاعات در اختیار دیگران
برای جلوگیری از سرقت سرمایه و وقوع جرایم ارز دیجیتال، به‌هیچ‌عنوان اطلاعات کیف پول، رمز عبور و… خود را در اختیار افرادی که شناختی از آن‌ها ندارید قرار ندهید.
نحوۀ تشخیص کلاهبرداری در حوزه ارز دیجیتال
اگر سرمایه شما در بازار ارزهای دیجیتال از دست برود، ممکن است بتوانید با شکایت نمودن در مراجع قانونی مجرم را بیابید و شاید سرمایۀ شما بازگردد؛ اما در اکثر موارد نمی‌توان کلا‌برداری مربوط به جرایم ارز دیجیتال را پیگیری کرد. معمولاً اگر سرمایه‌ای از دست برود دیگر قابل بازگشت نیست، به همین دلیل بهترین راه، تشخیص کلاهبرداری در حوزۀ خریدوفروش این ارزها است. با در نظرگیری نکات زیر می‌توانید جعلی بودن پیشنهادات و کلاهبرداری در حوزۀ ارز دیجیتال را به‌راحتی تشخیص دهید:
- کسب سود تضمینی نیست
در دنیای ارز دیجیتال به‌هیچ‌عنوان نمی‌توان کسب سود افراد را تضمین کرد و حتی در برخی موارد به علت نوسانات بازار ممکن است فرد دچار ضرر و زیان نیز شود. به همین علت اگر به شما پیشنهاد سود تضمینی شد، می‌توان گفت که هدف کلاهبرداری است.
- نیازی به ارائه اطلاعات شخصی نیست
توجه داشته باشید که تقریباً هیچ صرافی معتبری برای سرمایه‌گذاری از شما اطلاعات شخصی را درخواست نمی‌کند. درصورتی‌که فردی چنین اطلاعاتی از شما بخواهد امکان وقوع جرایم ارز دیجیتال وجود دارد و باید بسیار محتاط عمل کنید.
- با سابقه دارها همکاری نکنید
شرکتها یا مراکز زیادی وجود دارند که در گذشته به کلاهبرداری متهم گردیده‌اند. به‌هیچ‌عنوان با چنین شرکت‌هایی همکاری نکنید و این جمله را در نظر داشته باشید که توبۀ گرگ مرگ است. این شرکتها ممکن است بازهم قصد کلاهبرداری از شما را داشته باشند. تشخیص این مراکز نیز ساده است و به‌راحتی با کمی تحقیق می‌توانید آن‌ها را شناسایی کنید.
وضعیت قانونی استخراج بیت‌کوین در ایران
بیت کوین یکی از پرطرفدارترین ارزهای دیجیتال در دنیا است که در چند سال اخیر نام آن بر سر زبان‌ها افتاده است. این ارز بسیار ارزشمند بوده و اعتبار زیادی دارد. استخراج بیت کوین در سال‌های گذشته باعث جذب سرمایۀ زیادی توسط افراد گردیده و بازار خریدوفروش این نوع ارز بسیار پررونق است. سؤالی که معمولاً در ذهن افراد مطرح می‌شود این است که آیا استخراج بیت‌کوین در ایران قانونی است؟ یا استخراج رمزارز بیت کوین نیز جزء جرایم ارز دیجیتال در کشور محسوب می‌شود؟ پاسخ ساده است. استخراج بیت کوین در ایران به‌هیچ‌عنوان جرم نبوده و همۀ افراد می‌توانند اقدام به استخراج این نوع ارز نمایند؛ اماچون برای استخراج این ارز به دستگاه‌های مختلفی نیاز است و برق زیادی مصرف می‌شود، افراد باید برای این کار هم از طرف وزارت صنعت، معدن و تجارت و هم از طرف وزارت برق و نیرو مجوز دریافت کنند. با دریافت این مجوز افراد می‌توانند به‌راحتی در این حوزه فعالیت نموده و سرمایه‌گذاری کنند. پس تا اینجا دریافتیم که استخراج بیت کوین در ایران از نظر قانونی بلامانع است، اما باید مجوزهای لازم دریافت شود. حال اگر فردی بدون دریافت این مجوزها اقدام به استخراج بیت کوین نماید، عمل او خلاف قانون بوده و جزء جرایم ارز دیجیتال خواهد بود. در صورتی که افراد مرتکب چنین عملی شوند، سازمان برق قطعاً برق مصرفی آن‌ها را قطع خواهد کرد. همچنین نیروی انتظامی دستگاه‌های استخراج ارز را ضبط می‌کند. افراد برای اینکه بتوانند در ایران به استخراج بیت کوین بپردازند، باید حتماً دستگاه‌های استخراجی قدرتمندی را خریداری کنند. این دستگاه‌ها کاملاً وارداتی هستند و در ایران تولید نمی‌شود. در سال‌های گذشته واردات این نوع دستگاه مجاز نبود و برخی افراد سعی می‌کردند آن‌ها را به‌صورت غیرقانونی وارد کشور کنند؛ اما امروزه همه می‌توانند دستگاه بیت کوین وارد نمایند و تنها باید مجوزهای لازم را داشته باشند.
علت سهولت ارتکاب جرایم ارز دیجیتال چیست؟
در سال‌های اخیر جرایم مربوط به ارزهای دیجیتال بسیار افزایش یافته و افراد زیادی در این بازار سرمایه خود را از دست داده‌اند. به‌طور کلی ارتکاب جرم در حوزۀ ارز دیجیتال بسیار آسان است و مجرم بدون اینکه به کوچک‌ترین دردسری بیفتد، می‌تواند سرمایه افراد زیادی را سرقت کند. سهولت ارتکاب جرم در این زمینه علت‌های متفاوتی دارد که در زیر به چند مورد از آن‌ها اشاره نموده‌ایم:
- عدم وجود مراکز پیگیری جرایم
متأسفانه ارزهای دیجیتال در اکثر کشورها هنوز به رسمیت شناخته نشده است و حتی در سیستم اکثر بانکداری‌ها نیز از این نوع ارز استفاده نمی‌شود. به همین دلیل در اکثر کشورها مرکز خاصی برای پیگیری این جرایم وجود ندارد. درنتیجه مجرم می‌داند که در صورت ارتکاب جرم دستگیری‌اش بسیار دشوار خواهد بود و آسان‌تر مرتکب جرم می‌شود.
- عدم وجود محدودیت جغرافیایی
عدم وجود محدودیت جغرافیایی نیز از دیگر دلایل سهولت ارتکاب جرایم ارز دیجیتال است. به این دلیل که در بستر شبکه بلاک چین یا صرافی‌های آنلاین، افراد از سراسر نقاط دنیا مشغول به فعالیت هستند. درنتیجه مجرمین می‌توانند از دورترین نقاط دنیا نیز اقدام به کلاهبرداری نمایند و درواقع هیچ محدودیتی ندارند.
- ناشناخته بودن مجرم
چون ارزهای دیجیتال در بستر فضای آنلاین استخراج می‌شوند، مجرمین به‌هیچ‌عنوان شناسایی نشده و همین باعث آسان شدن ارتکاب جرم توسط آن‌ها می‌شود. به این دلیل که آن‌ها به‌هیچ‌عنوان اطلاعاتی از خود در اختیار سرمایه‌گذاران قرار نمی‌دهند و از اکانت‌های فیک و نامعتبر استفاده می‌کنند.
- کم‌هزینه بودن
ارتکاب جرایم ارز دیجیتال نسبت به جرایم سنتی بسیار کم‌هزینه‌تر است. مثلاً برای ارتکاب جرم در این زمینه مجرم به تجهیزات خاصی نیاز ندارد و تنها با یک کامپیوتر یا گوشی موبایل می‌تواند اقدام به کلاهبرداری کند. درنتیجه این مورد نیز ارتکاب جرم در حوزۀ ارزهای دیجیتال را بسیار ساده‌تر کرده است.
مهم‌ترین قوانین فعالیت در حوزۀ ارز دیجیتال
قانون‌گذاران برای مقابله با جرایم ارز دیجیتال قوانینی را وضع نموده‌اند. این قوانین از وقوع این جرایم تا حد زیادی جلوگیری می‌نماید. همچنین همۀ افرادی که قصد سرمایه‌گذاری در این حوزه را دارند، موظف به رعایت قوانین وضع شده خواهند بود. در زیر به برخی از قوانین مهم اشاره نموده‌ایم:
- قوانین تأسیس صرافی
تأسیس صرافی ارز دیجیتال در ایران از نظر قانونی هیچ اشکالی ندارد؛ اما برای فعالیت آن مطابق قوانین مالکان باید از بانک مرکزی مجوزهای لازم را دریافت نموده و سپس اقدام به خریدوفروش نمایند. همچنین افراد باید تمامی داده‌ها و اطلاعات خریدوفروش ارز دیجیتال صرافی خود را در صورت لزوم در اختیار بانک مرکزی قرار دهند. افرادی که اقدام به تأسیس صرافی می‌کنند باید تمام قوانین را رعایت کنند. در غیر این صورت امکان ابطال مجوز آن‌ها وجود خواهد داشت.
- قوانین استفاده از ارز دیجیتال
افراد می‌توانند در ایران به خریدوفروش ارزهای دیجیتال پرداخته و از آن‌ها استفاده کنند؛ اما هیچ ارزی نباید به‌عنوان یک روش پرداخت مورداستفاده قرار گیرد، زیرا این عمل ممنوع بوده و جز جرایم ارز دیجیتال به حساب می‌آید. اگر افراد بخواهند این ارزها را خریداری نموده و استفاده کنند، بانک مرکزی در خصوص نوسان قیمت آن‌ها هیچ مسئولیتی ندارند. درواقع این نوع ارز در بانکداری مورداستفاده قرار نمی‌گیرند و بانک مرکزی تنها نظارت خواهد کرد که درصد وقوع جرایم کاهش یابند.
- قوانین خریدوفروش
اگر افراد بخواهند به خریدوفروش ارزهای دیجیتال بپردازند، مطابق قوانین باید این کار را در صرافی انجام دهند. به این علت که معامله در صرافی معمولاً مطمئن‌تر است. همچنین طرفین باید نسبت به تعهدات خود در حوزه معاملات ارزی پایبند بوده و وظایف خود را انجام دهند.
نحوه شکایت از جرایم ارز دیجیتال در ایران
با وجود اینکه در برخی نقاط دنیا هیچ مرکز خاصی برای رسیدگی به شکایات ارزهای دیجیتال وجود ندارد، در ایران می‌توانید با رجوع به دادسرا و دادگستری در این زمینه از افراد متخلف شکایت نمایید و حقوق خود را مطالبه کنید. حتی در برخی موارد دادسرا ممکن است مجازات‌هایی را نیز برای اشخاص مجرم در این زمینه در نظر بگیرد. در زیر دو روش شکایت از جرایم مربوط به ارزهای دیجیتال در کشور را نام برده‌ایم:
- شکایت حقوقی
گاهی دیده می‌شود که فردی به صرافی یا هر شخصی مبلغی را جهت خرید رمزارز پرداخت کرده است؛ اما صرافی هیچ ارزی ارائه نکرده است. در این صورت کلاهبرداری صورت نگرفته است و باید از روش حقوقی اقدام نمود. شاکی باید دادخواست حقوقی خود را به دادگستری ارائه نماید تا مورد برسی قرار گیرد. دادگستری در این صورت صرافی را موظف به استرداد وجه دریافت‌شده از سرمایه‌گذار یا ارائۀ ارز به او خواهد نمود. همچنین اگر به علت عدم انجام تعهد از طرف صرافی به سرمایه‌گذار خسارتی وارد شده باشد، صرافی مطابق قانون موظف به جبران خسارت او خواهد بود. در این نوع شکایت و طرح دعوا، معمولاً مجازات مجرم پرداخت جریمۀ نقدی خواهد بود.
- شکایت کیفری
گاهی دیده می‌شود که صرافی نامعتبر بوده و اقدام به کلاهبرداری از سرمایه‌گذاران نموده است یا حتی ممکن است فردی با ارتکاب جرایم ارز دیجیتال سرمایه افراد را سرقت کرده باشد. در هر دو صورت افراد مرتکب جرم شده‌اند و مستحق مجازات قانونی خواهند بود. به همین دلیل شاکی در این صورت باید دادخواست کیفری خود را به دادسرا تحویل دهد و خواهان مطالبۀ حقوق خود شود. در صورت وجود چنین موردی قاضی با توجه به نوع جرم، مجازاتی را برای مجرم تعیین نموده و او را به بازگشت سرمایه به سرمایه‌گذار موظف خواهد نمود. مجازات اینگونه مجرمین بر اساس نوع جرمشان تعیین می‌شود و معمولاً حبس و جزای نقدی خواهد بود.
نکته: برای شکایت از جرایم ارزهای دیجیتال در ایران علاوه بر دادسرا و دادگستری می‌توانید از طریق سازمان تعزیرات حکومتی، بانک مرکزی، کانون صرافان و… نیز اقدام نمایید. روند شکایت ممکن است کمی زمان‌بر باشد؛ اما اثبات حقانیت در دادگاه در این زمینه معمولاً پیچیدگی‌های زیادی ندارد. روند رسیدگی به پرونده جرایم ارز دیجیتال نسبت به سایر پرونده‌ها سریع‌تر بوده و قاضی با توجه به علم خود، شواهد موجود و… رأی صادر خواهد کرد.
